CBSSCP

Emancipatiemonitor 2018

17 / 18

Hoe veilig voelen vrouwen zich?

Auteurs: Kim Knoops (CBS) en Lonneke van Noije (SCP)

Vrouwen voelen zich over het algemeen onveiliger dan mannen, ook in de eigen omgeving zoals de woonplaats, de buurt en het eigen huis als ze ’s avonds alleen zijn. Iets meer vrouwen dan mannen zeggen dat ze wel eens respectloos worden behandeld door bekenden en door personeel van winkels en bedrijven. Een ruime meerderheid van de Nederlandse bevolking keurt seksueel grensoverschrijdend gedrag en partnergeweld tegen vrouwen af, maar voor vrouwen is de grens wel eerder bereikt dan voor mannen.

Voelen vrouwen zich onveiliger dan mannen?

Uit de Veiligheidsmonitor 2017 (zie Neemt geweld tegen vrouwen af?) blijkt dat 34% van de Nederlandse bevolking van 15 jaar en ouder zich wel eens onveilig voelt. Van de vrouwen is dat 43%, tegenover 25% van de mannen. Het komt weinig voor dat mensen zich vaak onveilig voelen, maar bij vrouwen meer dan bij mannen (2% versus 1%).

Ruim 3% van de vrouwen, tegenover 2% van de mannen, is vaak bang om slachtoffer te worden van criminaliteit. Mannen en vrouwen schatten de kans om slachtoffer van mishandeling te worden even groot in (2%). Van de vrouwen denkt 10% dat de kans (heel) groot is om slachtoffer te worden van inbraak van woning, tegenover 8% van de mannen. Minder mannen dan vrouwen denken dat ze slachtoffer zullen worden van zakkenrollerij en van beroving op straat (zie StatLine).

Veiligheidsbeleving

veiligheidsbeleving algemeen

# 15-17 18-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65-74 ≥; 75 totaal
vrouw weleens 47.2 53.9 49.8 45 39.9 36.6 30.5 25.7 0.0 40.7
vrouw vaak 2.2 2.7 2.4 2.1 1.9 2.1 1.3 1.6 0.0 2
man weleens 25.7 27.3 25.7 27.3 24.7 23.3 20.1 15.9 0.0 24.1
man vaak 0.8 1.3 1.4 1.1 1.2 1.4 0.7 0.8 0.0 1.1

veiligheidsbeleving in de buurt

# 15-17 18-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65-74 ≥; 75 totaal
vrouw weleens 19.9 24.6 20.9 19.3 17.4 17 15 15.1 0.0 18.4
vrouw vaak 1.6 1.8 2.5 2.2 1.7 1.9 1.1 1.2 0.0 1.8
man weleens 13.3 12.6 11.7 11.6 11.6 10.4 10.5 10.7 0.0 11.4
man vaak 1.1 1.1 1.4 1.4 1.1 1.4 0.9 0.9 0.0 1.2

bang slachtoffer te worden van criminaliteit

# 15-17 18-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65-74 ≥; 75 totaal
vrouw 2.4 2.5 2.3 2.5 1.8 2 1.9 2.1 0.0 3.3
man 3.3 4.5 3.8 3.3 2.7 3.1 2.7 2.7 0.0 2.1

a Significante verschillen zijn vetgedrukt (p < 0,05).

Bron:CBS (VM’17)

Ook in de eigen buurt voelen vrouwen zich onveiliger dan mannen

In 2017 zegt 16% van de Nederlandse bevolking van 15 jaar en ouder zich wel eens onveilig te voelen in eigen buurt; meer vrouwen dan mannen (20% tegenover 13%). Dit geldt in alle leeftijdsgroepen, waarbij meer jongeren zich onveilig voelen dan ouderen. Bijna 2% van de vrouwen voelt zich vaak onveilig in de eigen buurt, tegenover 1% van de mannen. Ook ’s avonds op straat in de eigen buurt en ’s avonds alleen thuis voelen meer vrouwen dan mannen zich onveilig (zie StatLine). Meer vrouwen dan mannen doen bovendien ’s avonds de deur niet open omdat ze dat niet veilig vinden. Verder loopt of rijdt ruim 3% van de vrouwen om in de eigen buurt om onveilige plekken te vermijden, tegenover 1% van de mannen.

Vrouwen voelen zich doorgaans ook onveiliger in de eigen woonplaats. Zo voelt 18% van de vrouwen zich wel eens onveilig in het centrum van de woonplaats. Van de mannen is dit 13%. Ook bij het treinstation, op plekken waar jongeren rondhangen, rondom uitgaansgelegenheden, in het openbaar vervoer en in winkelgebied/winkelcentrum voelen meer vrouwen dan mannen zich wel eens onveilig (zie StatLine).

Meer vrouwen dan mannen zeggen respectloos te worden behandeld door bekenden

Respectloze behandeling door bekenden (partner, familie, vriend) maakt naar eigen zeggen 7% van de vrouwen mee, tegenover 6% van de mannen. Het percentage vrouwen dat zich wel eens respectloos behandeld voelde was met 11 procent het grootste in de leeftijdsgroep van 15 tot 18 jaar (zie StatLine). Van de vrouwen voelt 14% zich wel eens respectloos behandeld door personeel van winkels en bedrijven; bij de mannen is dat met 12% iets minder. Mannen en vrouwen geven even vaak aan met respectloos gedrag door onbekenden op straat (20%) of in het openbaar vervoer (13%) te worden geconfronteerd.

Opvattingen over seksuele omgangsvormen en geweld tegen vrouwen

Sinds de laatste publicatie over seksuele omgangsvormen in de Emancipatiemonitor 2016 is de maatschappelijke discussie over seksuele intimidatie losgebarsten als nooit tevoren. In het najaar van 2017 werd #metoo (‘ik ook’) als hashtag op Twitter gelanceerd om wereldkundig en bespreekbaar te maken hoeveel mensen slachtoffer worden van seksuele intimidatie of seksueel geweld, in het bijzonder op de werkplek. De bedoeling van de #metoo-beweging is een groeiend bewustzijn van grensoverschrijdend gedrag, waardoor de maatschappelijke tolerantie afneemt, daders hun gedragsnormen bijstellen en mogelijke slachtoffers zich gesteund en weerbaarder voelen. De laagdrempeligheid van Twitter maakt echter ook dat mannen gemakkelijker met onterechte beschuldigingen te maken kunnen krijgen. Deze twee kanten zien we terug in antwoorden van vrouwen en mannen op stellingen over seksuele omgangsvormen.

Opvattingen over seksuele omgangsvormen

vrouw

     man

als een vrouw ‘nee’ zegt tegen seksuele toenadering, bedoelt ze ook ‘nee’

93

88

het is goed dat vrouwen het niet pikken als mannen ongevraagd seksuele opmerkingen maken

87

85

de samenleving heeft te lang weggekeken van de seksuele intimidatie waarmee veel vrouwen in het dagelijks leven te maken krijgen

71

62

jongens en mannen drijven vaak hun zin door in seksuele relaties 

36

41

het is voor mannen tegenwoordig niet te begrijpen wat wel en niet mag in de omgang met vrouwen

32

35

vrouwen vatten gedrag van mannen te snel op als seksuele intimidatie 

26

41

als een man op straat naar een vrouw fluit, is dat voor haar een compliment

17

22

op seksueel gebied hoort een man het initiatief te nemen

7

5

a Significante verschillen zijn vetgedrukt (p < 0,05).

Bron:SCP (EMOP’18)

Een overgrote meerderheid van de Nederlandse bevolking vindt het goed dat vrouwen het niet pikken als mannen ongevraagd seksuele opmerkingen maken. Ook vindt men dat de samenleving te lang heeft weggekeken van de seksuele intimidatie waarmee veel vrouwen in het dagelijks leven te maken krijgen. Vrouwen vinden dit wat vaker dan mannen. Een minderheid neemt het op voor de mannen, voor wie het tegenwoordig niet meer te begrijpen is wat wel en niet mag in de omgang met vrouwen en wier gedrag door vrouwen te snel wordt opgevat als seksuele intimidatie. Mannen vinden dit wat vaker dan vrouwen.

Sommige seksuele omgangsnormen lijken voor vrijwel iedereen helder. ‘Nee is nee’, vinden zowel vrouwen als mannen. En maar weinig mensen vinden dat de man op seksueel gebied het initiatief hoort te nemen. Of het voor een vrouw een compliment is als ze op straat wordt nagefloten, daarover zijn de meningen meer verdeeld, het meest onder mannen.

Opvattingen over huiselijk geweld tegen vrouwen

vrouw

     man

wanneer een man zijn vrouw mishandelt, zou hij het huis moeten verlaten en niet de vrouw

92

85

het is beter als het slachtoffer meteen de relatie verbreekt als er geweld in de relatie heeft plaatsgevonden

62

56

het is begrijpelijk dat een man terugslaat als zijn vrouw begint met slaan 

30

32

bij mishandeling van vrouwen geldt: waar twee vechten hebben twee schuld

8

15

bij geweld in de privésfeer moet de politie zich terughoudend opstellen

5

12

mensen die zeggen slachtoffer te zijn van lichamelijk partnergeweld overdrijven vaak

3

8

a Significante verschillen zijn vetgedrukt (p < 0,05).

Bron:SCP (EMOP’18)

Mannen zijn in sommige gevallen wat minder stellig over seksuele gedragsnormen dan vrouwen, en dit sekseverschil is nog sterker aanwezig ten aanzien van geweld tegen vrouwen. Voor terugslaan door de man als reactie op slaan door de vrouw kunnen de seksen ongeveer evenveel begrip opbrengen (rond 30%). In alle overige gevallen lijken mannen de ernst en de noodzaak tot ingrijpen steeds wat sterker te relativeren dan vrouwen. Dit laat onverlet dat beide seksen partnergeweld tegen vrouwen in overgrote meerderheid afkeuren.

Deze kaart citeren

Knoops (CBS), K. en L. van Noije (SCP) (2018). Hoe veilig voelen vrouwen zich?. In: Emancipatiemonitor: 2018. Geraadpleegd op [datum vandaag] via https://digitaal.scp.nl/emancipatiemonitor2018/hoe-veilig-voelen-vrouwen-zich.

Informatie noten

De directe aanleiding waren de beschuldigingen aan het adres van Amerikaanse filmproducent Harvey Weinstein. Een stroom aan negatieve ervaringen van vooral vrouwen, maar ook mannen volgde en duurt voort.