Emancipatiemonitor 2018

De Veiligheidsmonitor (VM) is sinds 2017 een tweejaarlijkse (oneven jaren) landelijke enquête van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) waarin Nederlanders van 15 jaar en ouder worden bevraagd over thema’s als leefbaarheid en overlast in de woonbuurt, veiligheidsbeleving, slachtofferschap van criminaliteit, tevredenheid over de politie en preventie. Tot 2017 was de VM een jaarlijkse enquête.

De VM is een steekproefonderzoek. Dit betekent dat de onderzoeksuitkomsten omgeven zijn door een betrouwbaarheidsmarge die, behalve van het gekozen betrouwbaarheidsniveau en het onderzoeksdesign, vooral afhankelijk is van de spreiding in de antwoorden en van het aantal ondervraagde personen. Er is voor een betrouwbaarheidsniveau van 95% gekozen. Dit betekent dat de werkelijke waarde in 95 van de 100 steekproeven binnen de grenzen zal liggen van de marges behorende bij de gevonden waarde.

Bij de VM is in het algemeen sprake van kleine betrouwbaarheidsmarges. Dit komt door het grote aantal landelijke waarnemingen in de steekproef. In 2017 gaat het in totaal om bijna 150.000 personen die aan het onderzoek hebben meegedaan.

Verschillen in uitkomsten – zoals verschillen tussen mannen en vrouwen, leeftijdsgroepen of herkomstgroepen – zijn statistisch significant en daarmee inhoudelijk betekenisvol, als de verschillen blijven bestaan na verdiscontering van de bij de uitkomsten behorende betrouwbaarheidsmarges.

Geweldsdelicten volgens de Veiligheidsmonitor
Geweldsdelicten worden in de VM onderscheiden in seksuele delicten, mishandeling en bedreiging. De letterlijke vragen daarover luiden:

• Heeft iemand u ZELF in de afgelopen vijf jaar wel eens aangevallen of mishandeld of daarmee gedreigd? Denk bijvoorbeeld aan slaan of schoppen, of het gebruik van een pistool, een mes, een stuk hout, een schaar of iets anders tegen u.
• Is dat ook in de afgelopen twaalf maanden één of meer keren gebeurd?
• Bent u toen daadwerkelijk aangevallen of mishandeld, of bleef het bij een bedreiging?
  • Mishandeling
  • Bedreiging
• Had(den) de dader(s) seksuele bedoelingen?
  • Seksuele delicten

Verder wordt gevraagd hoe vaak en wanneer (in welk jaar en welke maand) dat gebeurde, en (voor de laatste keer dat dit gebeurde) wat de relatie met de dader was, en of er melding en aangifte is gedaan bij de politie.

Bij seksuele delicten is niet doorgevraagd naar de aard van het delict. Uit eerdere enquêtes blijkt dat het voornamelijk om vervelend of kwetsend (seksueel) gedrag gaat. Volgens de VM Rijk (VMR) was dit gemiddeld het geval bij 81% van alle vormen van seksueel geweld; in 12% van de gevallen betrof het een poging tot verkrachting of aanranding en in 7% een daadwerkelijke verkrachting of aanranding.

Methodebreuk: 2012 – start van een nieuwe VM-reeks
In opdracht van de Raad voor de Veiligheidsmonitor zijn voor het jaar 2012 verbeteringen doorgevoerd in het onderzoeksdesign van de VM en is ook de vragenlijst grondig herzien. Door deze methodebreuk zijn de uitkomsten van de VM 2012 niet zonder meer vergelijkbaar met de uitkomsten van de Integrale Veiligheidsmonitor (IVM) zoals uitgevoerd in de jaren 2008 tot en met 2011. Om dit verschil te markeren, is de naamgeving van het onderzoeksinstrument gewijzigd in Veiligheidsmonitor (VM). Veranderingen in de opzet van een onderzoeksinstrument, zoals een enquête, leiden vrijwel altijd tot veranderingen in onderzoeksuitkomsten. In sommige gevallen liggen de nieuwe en de oude uitkomsten binnen statistische marges, in andere gevallen is er sprake van statistisch significante verschillen. Meestal kan een bestaande tijdreeks niet zonder meer worden voortgezet. De onderzoeksuitkomsten van de VM 2012 laten zien dat de ontwikkeling van de IVM naar de VM tot een duidelijke methodebreuk heeft geleid. De omvang van deze breuk kon worden vastgesteld omdat tegelijk met de ‘nieuwe’ VM ook de IVM ‘oude stijl’ is uitgevoerd. Hierdoor konden de effecten van de aanpassingen in de vraagstelling en de wijziging in het onderzoeksdesign worden gekwantificeerd en vertaald in omrekenfactoren. Met behulp van deze omrekenfactoren konden de uitkomsten van de IVM 2008-2011 zodanig worden gecorrigeerd dat deze vergelijkbaar zijn met die van de VM vanaf 2012. Voor verdere informatie wordt verwezen naar de onlinepublicatie van de VM 2017.

Ook de aantallen door de politie geregistreerde verdachten van geweldsmisdrijven zijn sinds 2007 afgenomen. Voor zowel vrouwen als mannen is mishandeling het geweldsmisdrijf waarvan mensen het vaakst worden verdacht, gevolgd door bedreiging en stalking. Het aantal verdachten van seksuele misdrijven is consequent het laagst van deze typen geweldsmisdrijven. Het aantal verdachte vrouwen is veel lager dan het aantal verdachte mannen. In 2017 was 14% van de verdachten van mishandeling een vrouw, bij bedreiging en stalking was dat 11% en bij de seksuele misdrijven 3%. In totaal werden in 2017 ruim 5700 vrouwen verdacht van een geweldsmisdrijf. Dit is 13% van het totale aantal verdachten van geweldsmisdrijven in dat jaar. Meer informatie over verdachten naar type misdrijf, geslacht en leeftijd is te vinden op StatLine.