Trends in Media:Tijd

Luisteren

Auteurs: Joep Schaper, Annemarie Wennekers en Jos de Haan

Het luisterlandschap is in transitie. Terwijl voorheen de radio en eigen muziek de belangrijkste media waren om te luisteren, zijn de afgelopen jaren de streamingsdiensten (zoals Spotify, Apple Music en SoundCloud) in opmars. Is dit ook terug te zien in het luistergedrag? Nederlanders luisteren de afgelopen jaren steeds iets minder. De gemiddelde totale luistertijd is van 2 uur en 48 minuten in 2013 gedaald naar 2 uur en 32 minuten in 2018. Naast het feit dat er in totaal minder wordt geluisterd, verandert ook de manier van luisteren. Het radio luisteren op het moment van uitzending is tussen 2013 en 2018 sterk gedaald. Dit geldt ook voor het luisteren naar eigen muziek. Voor een groot deel is het radio en eigen muziek luisteren verplaatst naar het streamen van muziek, dat aan een duidelijke opmars bezig is: van 5 minuten in 2013 naar 19 minuten gemiddeld op een dag in 2018.

Mannen luisteren op een doorsnee dag meer naar radio en muziek dan vrouwen. Mannen luisteren gemiddeld 2 uur en 50 minuten op een dag; voor vrouwen is dat 2 uur en 13 minuten. Het verschil van 37 minuten gemiddeld per dag is aanzienlijk te noemen. Deze verhouding verschilt niet sterk per manier van luisteren. Ook het luisteren naar eigen muziek en het audio streamen doen mannen meer dan vrouwen. Dit verschil is ontstaan ergens tussen 2013 en 2018. Het totale luisteren voor vrouwen is met 32 minuten gedaald, terwijl die daling voor mannen maar 14 minuten is. Dit verschil kunnen wij met onze data niet goed verklaren. Het zou interessant zijn om in een volgende meting te onderzoeken of dit verschil blijvend is.

In totaal luisteren de verschillende leeftijdsgroepen ongeveer evenveel, maar er zijn wel duidelijke verschillen in waarnaar of hoe er wordt geluisterd. Tieners luisteren vaker naar muziek en audio via internet dan ouderen, terwijl de oudere leeftijdsgroepen nog maar amper muziek streamen. Door de jaren heen is te zien dat het streamen onder 20-49-jarigen een grote vlucht heeft genomen. Voor 13-19-jarigen steeg de audio streamtijd van 12 minuten op een dag naar 43 minuten op een dag. Voor 20-34-jarigen is dit toegenomen van 9 minuten naar 34 minuten op een dag.

Ook naar opleidingsniveau zijn er verschillen in het luisteren. De groep lageropgeleiden luistert duidelijk meer live naar de radio, terwijl hogeropgeleiden vaker muziek streamen en ook de sterkste stijging ten opzichte van 2013 laten zien. Deze stijging gaat voor hoogopgeleiden gepaard met een daling van het live radio luisteren en het luisteren naar eigen muziek.

Luisteren was al lange tijd een mobiele bezigheid. Al sinds de tijd van de walkman en de autoradio is het niet nodig om thuis te zijn om van muziek of radio te genieten. De figuur hierna laat zien dat hier nauwelijks iets in is veranderd. Het luisteren thuis is iets afgenomen, het luisteren elders is nagenoeg gelijk gebleven. De komst van de smartphone heeft daar wat mobiel luisteren betreft niet veel aan veranderd.

Uit de figuur hierna blijkt dat het luisteren naar overwegend gesproken zenders en nieuwszenders tussen 2013 en 2018 iets minder snel afneemt dan dat naar overwegend muziekzenders.

Een vergelijkbaar patroon is te zien in de verdeling van radiotijd tussen de NPO, commerciële zenders en regionale zenders. De commerciële zenders zijn het grootst: 59% van de respondenten luistert op een gemiddelde dag tenminste 10 minuten naar een commerciële radiozender. De NPO heeft ook een flinke luisterschare: 28% van de respondenten schakelt op een gemiddelde dag langer dan 10 minuten in op een van de publieke radiozenders. Hoewel beide groepen radiozenders in luistertijd afnemen, neemt de luistertijd van de commerciële zenders minder snel af dan de NPO en de regionale zenders.