4 / 19
Inburgering
Inburgeringsstatus van inburgeringsplichtige statushouders
Op 1 juli 2018 kwam van de inburgeringsplichtige statushouders 64% uit Syrië. De overige 36% was afkomstig uit landen als Eritrea, Afghanistan en Irak. Het gaat hier om het cohort statushouders dat tussen 2014 en 2016 een verblijfsvergunning asiel kreeg. Op 1 juli 2018 was 18% van de groep inburgeringsplichtigen geslaagd voor het inburgeringsexamen. Daarnaast had 4% van de inburgeringsplichtigen een ontheffing en 1% een vrijstelling van de inburgeringsplicht. 77% was nog bezig met het inburgeringstraject binnen de gestelde termijn van drie jaar. Minder dan 1% van de inburgeringsplichtige statushouders had op 1 juli 2018 de maximale inburgeringstermijn overschreden zonder het examen te behalen.
Naar welke groepen kijken we?
De bevindingen op deze kaart over inburgering zijn ontleend aan registergegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en aan de survey onder Syrische statushouders. De survey richt zich op Syrische statushouders die tussen 1 januari 2014 en 1 juli 2016 een verblijfsvergunning asiel hebben gekregen en gezinsleden van statushouders die als nareiziger of in het kader van reguliere gezinshereniging naar Nederland zijn gekomen. We kijken hierbij naar personen die op moment van interviewen tussen de 18 en 65 jaar oud waren. De registergegevens hebben betrekking op alle statushouders die tussen 1 januari 2014 en 1 januari 2017 een verblijfsvergunning asiel kregen en hun familieleden die als nareiziger of in het kader van reguliere gezinshereniging naar Nederland zijn gekomen. De registergegevens zijn, anders dan de surveygegevens, voor deze hele periode beschikbaar. Door gegevens over heel 2016 mee te nemen, is de groep statushouders voor 2016 niet onnodig klein en wordt de vergelijking tussen de jaren vergemakkelijkt. In het kader van inburgering kijken we specifiek naar de statushouders die op 1 juli 2018 tussen de 18 en 65 jaar oud waren.
Inburgeren kost tijd: meeste geslaagde statushouders in vergunningscohort 2014
Onder statushouders die in 2014 een verblijfsvergunning toegekend kregen, was het aandeel geslaagde inburgeringsplichtigen op 1 juli 2018 logischerwijze groter dan onder statushouders die in 2015 of 2016 een vergunning kregen (figuur 1). Van de inburgeringsplichtige Syrische statushouders in vergunningscohort 2014 was op dit peilmoment 61% geslaagd voor het inburgeringsexamen. Onder statushouders met een andere nationaliteit dan de Syrische lag dit percentage op 48%. Respectievelijk 24% van de Syrische en 33% van de statushouders met een andere nationaliteit was op dat moment nog bezig met inburgeren.
Wie moet er inburgeren?
Statushouders tussen de 18 en 65 jaar die een verblijfsvergunning asiel ontvangen zijn inburgeringsplichtig (DUO 2020). Kinderen tot 18 jaar en statushouders van 65 jaar of ouder zijn dus niet verplicht om in te burgeren. Een statushouder kan een ontheffing van de inburgeringsplicht aanvragen als hij een psychische of lichamelijke beperking of een verstandelijke handicap heeft. Ook kan een inburgeraar een ontheffing krijgen als het hem niet lukt om aan de inburgeringsvereisten te voldoen, ondanks dat hij zich aantoonbaar voldoende ingespannen heeft. Daarnaast kunnen statushouders een (tijdelijke) vrijstelling van de inburgeringsplicht krijgen als ze een diploma van een Nederlandse onderwijsinstelling hebben behaald of een opleiding volgen die uiteindelijk leidt tot een startkwalificatie.
Statushouders hebben in principe, vanaf het moment dat zij een verblijfsvergunning toegekend krijgen, drie jaar de tijd om het inburgeringsexamen te behalen. Dit bestaat uit zes onderdelen: lezen, luisteren, spreken, schrijven, kennis van de Nederlandse maatschappij (KNM) en oriëntatie op de Nederlandse arbeidsmarkt (ONA). ONA is sinds 2015 een verplicht onderdeel van het inburgeringsexamen. Sinds april 2019 kunnen werkenden een vrijstelling aanvragen voor ONA. Zij moeten in de afgelopen 12 maanden dan minstens 6 maanden hebben gewerkt, in loondienst zijn en minstens 48 uur per maand hebben gewerkt. Als inburgeringsplichtigen binnen drie jaar voor het inburgeringsexamen slagen, wordt de lening die ze afsluiten om de inburgeringscursus en het examen te bekostigen kwijtgescholden. Personen die de maximale inburgeringstermijn van drie jaar overschrijden, krijgen een boete en moeten daarnaast de lening terugbetalen. Een statushouder kan een verlenging van de inburgeringstermijn krijgen als hij bezig is met een alfabetiseringscursus, bij zwangerschap of als de aanmelding voor het inburgeringsexamen is vertraagd.
Onder zowel Syrische statushouders als statushouders met een andere nationaliteit had 13% een ontheffing van de inburgeringsplicht. Relatief weinig inburgeringsplichtige statushouders krijgen een vrijstelling van de inburgeringsplicht: 1% van Syriërs en 3% van de statushouders met een andere nationaliteit. Ook overschrijdingen van de inburgeringstermijn komen relatief weinig voor: slechts 2% van de Syriërs en 3% van de overige statushouders in vergunningscohort 2014 had deze termijn op 1 juli 2018 overschreden. Deze personen krijgen een boete en moeten de lening die ze hebben afgesloten om in te burgeren terugbetalen. In de latere vergunningscohorten 2015 en 2016 lagen de percentages geslaagden op 1 juli 2018 een stuk lager. Het grootste deel van de personen in deze cohorten was op dat moment nog bezig met inburgeren.
Inburgeringsstatus van mannen en vrouwen gelijk, vooral ouderen minder vaak ingeburgerd
De inburgeringsstatus van mannen en vrouwen verschilt nauwelijks van elkaar. In beide groepen lag het percentage geslaagden op 1 juli 2018 rond de 60%. Op dat moment was 24% van de mannen en 23% van de vrouwen nog bezig met inburgeren. Van de Syrische statushouders had 12% van de mannen en 13% van de vrouwen een ontheffing van de inburgeringsplicht. Daarnaast had 1% van de mannen en vrouwen een vrijstelling. Minder dan 2% van beide groepen had de inburgeringstermijn overschreden zonder het examen te behalen. Ook de inburgeringsstatus van eerste aanvragers en statushouders die als nareiziger of in het kader van reguliere gezinshereniging naar Nederland kwamen, verschilt niet van elkaar.
Als we kijken naar de verschillende leeftijdsgroepen, zien we wel een aantal verschillen tussen inburgeringsplichtige Syriërs in cohort 2014 op 1 juli 2018. Zo was 72% van de statushouders in de leeftijd van 25 tot 35 jaar op dat moment geslaagd voor het inburgeringsexamen. In de overige leeftijdsgroepen lag het percentage geslaagde inburgeraars op dat moment lager. Onder 45-65-jarige statushouders was bijvoorbeeld nog maar 41% geslaagd voor het inburgeringsexamen. Het aandeel statushouders met een ontheffing was in deze leeftijdsgroep met 30% groter dan in de andere leeftijdsgroepen. In alle andere leeftijdsgroepen lag het aandeel statushouders met een ontheffing tussen de 2% en 13%. Vrijstellingen van de inburgeringsplicht in verband met het volgen van een opleiding of het behalen van een diploma aan een Nederlandse onderwijsinstelling komen het meest voor onder jonge statushouders van 18 tot 25 jaar.
Figuur 2Inburgeringsstatus, 18-64 jaara
aInburgeringsstatus van Syrische statushouders in vergunningscohort 2014 op 1 juli 2018.
Bron:CBS
Zes examenonderdelen: geen verschillen in aandeel geslaagden
Het inburgeringsexamen bestaat uit zes onderdelen. In de survey onder Syrische statushouders is per onderdeel nagegaan wie inmiddels is geslaagd. Het blijkt dat de verschillen gering zijn. De enige uitzondering is dat een relatief groot aandeel van de statushouders aangeeft dat ze het examen voor oriëntatie op de Nederlandse arbeidsmarkt (ONA) niet hoeven te doen. Dit hangt waarschijnlijk samen met het feit dat ONA pas sinds 2015 een verplicht onderdeel van het inburgeringsexamen is. Ook kunnen werkenden sinds april 2019 een vrijstelling aanvragen voor het ONA-examen.
Figuur 3Onderdelen van het inburgeringsexamen, 18-64 jaara
aZelf gerapporteerde gegevens door Syrische statushouders over het inburgeringsexamen. Respondenten is gevraagd of zij zijn geslaagd voor de volgende onderdelen van het inburgeringsexamen: lezen, luisteren, schrijven, spreken, kennis Nederlandse maatschappij (KNM) en oriëntatie op de arbeidsmarkt (ONA).
Bron:SCP/CBS (NSN’19 verrijkt met registergegevens), gewogen gegevens
Grote verschillen in slaagpercentages naar opleidingsniveau
Voor het examenonderdeel lezen is een uitsplitsing gemaakt naar achtergrondkenmerken. Lageropgeleiden zijn veel minder vaak geslaagd voor dit examenonderdeel dan hogeropgeleiden. Lageropgeleiden geven ook vaak aan dat ze dit examen niet hoeven te doen. We kunnen uit onze surveygegevens niet afleiden of ze wel aan de inspanningsverplichting hebben voldaan. Ook voor de andere examenonderdelen zien we dat lageropgeleiden veel minder vaak zijn geslaagd dan hogeropgeleiden, met alle mogelijke risico’s voor de integratie van dien.
25-44-jarigen zijn het vaakst geslaagd voor het inburgeringsexamen lezen. De jongste (18-24 jaar) en oudste leeftijdsgroep (45-64 jaar) geven even vaak aan dat ze geslaagd zijn (ruim de helft). Wel geeft de jongste groep vaker aan dat ze dit examen niet hoeven doen, waarschijnlijk omdat ze schoolgaand zijn. Syrische statushouders die al sinds 2014 of eerder in Nederland zijn, hebben vaker het examenonderdeel lezen afgerond. Het verband met verblijfsduur zagen we ook bij de bevindingen over het aandeel geslaagden voor het inburgeringsexamen.
Figuur 4Geslaagd voor inburgeringsexamen lezen, 18-64 jaar
Bron:SCP/CBS (NSN’19 verrijkt met registergegevens), gewogen gegevens
Aandeel statushouders met maatschappelijke begeleiding neemt af
Met het langere verblijf in Nederland ronden steeds meer Syrische statushouders de inburgering af. Dat er een andere fase aanbreekt valt ook af te lezen aan het feit dat tussen 2017 en 2019 het aandeel statushouders dat een taalcursus heeft afgerond fors is toegenomen (zie kaart Nederlandse taal). Maatschappelijke begeleiding is erop gericht om statushouders in de eerste fase van hun verblijf wegwijs te maken in de Nederlandse samenleving. Deze begeleiding wordt alleen in de eerste periode na aankomst verleend. Ook hier zien we dat steeds minder statushouders in dit cohort maatschappelijke begeleiding ontvangen: gold dit in 2017 nog voor 71%, in 2019 ontvangt 38% van de Syrische statushouders maatschappelijke begeleiding.
Literatuur
DUO (2020). Voortgangscijfers inburgering totaal Nederland. Geraadpleegd 9 maart 2020 via duo.nl/data/Totaal%20Nederland.pdf.
Deze kaart citeren
Boot , N., E. Miltenburg en J. Dagevos (2020). Inburgering. In: Syrische statushouders op weg in Nederland: De ontwikkeling van hun positie en leefsituatie. Geraadpleegd op [datum vandaag] via https://digitaal.scp.nl/syrische-statushouders-op-weg-in-nederland/inburgering.
Informatie noten
Inburgeraars kunnen een ontheffing krijgen ‘wegens aantoonbare geleverde inspanningen’ indien hun inburgeringstermijn meer dan tweeënhalf jaar geleden is gestart, ze minimaal 600 uur cursus hebben gevolgd, hun school op de lijst van Blik op Werk staat en ze minimaal vier keer hebben geprobeerd om alle examens te halen. Voor degenen die een alfabetiseringscursus hebben gedaan, gelden enigszins afwijkende voorwaarden.
In de survey kijken we naar het cohort Syriërs dat tussen 1 januari 2014 en 1 juli 2016 een verblijfsvergunning asiel heeft gekregen en hun kinderen en partner die als nareiziger of in het kader van gezinshereniging naar Nederland zijn gekomen.