Emancipatiemonitor 2020

Vrouwen leven langer dan mannen…

De levensverwachting van vrouwen is hoger dan die van mannen: 83,6 jaar tegen 80,5 jaar in 2019. Doordat bij mannen de levensverwachting tussen 2001 en 2019 sterker is gestegen dan die van vrouwen, is het verschil wel kleiner geworden (zie ook m/v-stat). Een belangrijke rol speelt daarbij dat vrouwen in de jaren vijftig en zestig steeds vaker zijn gaan roken, terwijl bij mannen het percentage rokers toen al daalde. Hierdoor nam op termijn de aan roken gerelateerde sterfte bij vrouwen toe en bij mannen af (Willemsen 2017; Stoeldraijer 2020a).

Vanaf maart tot en met juni 2020 stierven ruim 10.000 mensen bij wie de vastgestelde of vermoedelijke doodsoorzaak het nieuwe coronavirus COVID-19 was. Van hen was 47% een vrouw en 53% een man (CBS 2020a, Stoeldraijer en Harmsen 2020). Het precieze effect van de hogere sterfte door COVID-19 op de levensverwachting in 2020 is nog niet bekend. Verwacht wordt dat deze vergelijkbaar zal zijn met 2019 of zal dalen (CBS 2020b; Stoeldraijer 2020b).

… maar minder lang in goede gezondheid

Hoewel vrouwen gemiddeld langer leven dan mannen, brengen zij minder jaren door in goede gezondheid. De levensverwachting in als goed ervaren gezondheid bedroeg in 2019 bij vrouwen 63,2 jaar en bij mannen 64,8 jaar. Vrouwen hebben vaker dan mannen chronische aandoeningen, zoals migraine, chronische gewrichtsontsteking en rug-, nek- of schouderproblemen (CBS StatLine 2020a). Ook de levensverwachting zonder lichamelijke beperkingen van vrouwen is lager dan die van mannen: 70,8 jaar tegenover 73,5 jaar. Van een beperking is bijvoorbeeld sprake wanneer iemand niet of met grote moeite een gesprek met iemand kan voeren, ook niet met een gehoorapparaat, of niet of nauwelijks kan bukken om iets van de grond te rapen. Zowel de levensverwachting in als goed ervaren gezondheid als de levensverwachting zonder beperkingen is bij vrouwen en mannen ten opzichte van 2001 gestegen.

Vrouwen minder positief over eigen gezondheid dan mannen

Vrouwen beoordelen hun gezondheid gemiddeld minder positief dan mannen. In 2019 gaf 76% van de vrouwen aan hun gezondheid als (zeer) goed te ervaren. Van de mannen was dat 81% (CBS StatLine 2020a). Ook melden meer vrouwen van 12 jaar en ouder dan mannen van die leeftijd ten minste één lichamelijke beperking te hebben: 18% tegen 15%. Vrouwen hebben vooral vaker een beperking in bewegen en zien. Met uitzondering van de 12- tot 25-jarigen hebben vrouwen in iedere leeftijdsgroep meer beperkingen dan mannen (CBS StatLine 2020b). Naarmate vrouwen en mannen ouder zijn, ervaren ze minder vaak een (zeer) goede gezondheid en neemt onder hen ook het aandeel met een beperking toe.

Vrouwen relatief vaak psychisch ongezond

Vrouwen ervaren vaker psychische gezondheidsklachten dan mannen: 14% van de vrouwen van 12 jaar en ouder en 9% van de even oude mannen zijn psychisch ongezond in de vier weken voorafgaand aan het onderzoek. Ook zeggen vrouwen van die leeftijd meer dan mannen depressieve gevoelens te hebben of deze in de voorgaande twaalf maanden te hebben gehad (CBS StatLine 2020a). Volwassenen vrouwen en mannen geven even vaak aan gelukkig te zijn.

Meer ziekteverzuim bij vrouwelijke werknemers

Niet alleen rapporteren vrouwen meer gezondheidsproblemen, ook verzuimen ze op hun werk meer dan mannen wegens ziekte. In 2019 bedroeg het ziekteverzuim onder vrouwelijke werknemers van 15 tot 65 jaar 5,3%. Bij mannen van die leeftijd was dat 3,6%. Dit betekent dat vrouwen van elke 1000 te werken dagen er 53 verzuimden wegens ziekte, en mannen 36. De verzuimcijfers komen uit de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA), die wordt uitgevoerd door CBS en TNO.

Het ziekteverzuimpercentage is al jaren hoger onder vrouwen dan onder mannen, waarbij het verschil het grootst is in de leeftijd van 25 tot 45 jaar. Het verzuim is exclusief zwangerschaps- en bevallingsverlof, maar inclusief ‘gewoon’ verzuim wegens klachten in verband met de zwangerschap. Deze klachten waren in 2019 goed voor ongeveer 3 op de 100 verzuimgevallen onder vrouwen. Zowel mannelijke als vrouwelijke werknemers verzuimen verreweg het vaakst vanwege griep of verkoudheid.

In het eerste kwartaal van 2020 liep het ziekteverzuim op tot 5,2%; het hoogste verzuim in 17 jaar. Dit hangt samen met de uitbraak van het coronavirus COVID-19 vanaf eind februari in Nederland. In de zorg waar ruim acht op de tien werknemers vrouwen zijn, lag het verzuim ruim boven het gemiddelde (zie ook CBS 2020c). In het tweede kwartaal was het ziekteverzuim iets hoger dan in dezelfde periode in 2019.

Mannen roken, drinken én bewegen meer dan vrouwen

Mannen hebben over het algemeen een ongezondere leefstijl dan vrouwen, wat bijdraagt aan hun lagere levensverwachting (Luy 2004; Stronks et al. 2008). Niet alleen roken mannen van 12 jaar en ouder vaker dan even oude vrouwen (24% tegenover 17%), ook geven ze vaker aan het afgelopen jaar alcohol te hebben gedronken (81% tegenover 71%). Bovendien is onder mannen zowel het percentage overmatige drinkers als het percentage zware drinkers hoger dan onder vrouwen. Tussen 2001 en 2019 is het aandeel rokers bij mannen en vrouwen weer verder afgenomen. In deze jaren werden door de overheid verschillende maatregelen ingevoerd om het roken te ontmoedigen, zoals rook-, reclame- en verkoopverboden en accijnsverhogingen. Ook kromp het aandeel overmatige drinkers bij beide groepen in deze periode.

Daarnaast hebben meer mannen dan vrouwen overgewicht. In 2019 was 48% van de mannen van 4 jaar of ouder te zwaar, tegenover 40% van de vrouwen. Wel hebben mannen vaker een matig overgewicht dan vrouwen, terwijl vrouwen meer kampen met ernstig overgewicht (zie m/v-stat). Zowel mannen als vrouwen zijn tegenwoordig vaker te zwaar dan in 2001.

Alleen wat betreft bewegen zijn mannen gezonder bezig dan vrouwen. In 2019 voldeed ruim de helft (51%) van hen aan de beweegrichtlijnen die de Gezondheidsraad eind 2017 heeft opgesteld. Van de vrouwen was dat bij 47% het geval. Er zijn steeds meer mannen en vrouwen die bewegen conform deze richtlijn.