Arbeidsmarkt in kaartWerkgevers – editie 4

Aandeel organisaties met thuiswerkers licht gedaald

Het aandeel organisaties waar mensen thuiswerken is ten opzichte van 2020 afgenomen, maar is nog wel hoger dan voor de coronacrisis (figuur 1). De afname is het grootst in de sector onderwijs en het kleinst in de bouwnijverheid en zorg. Bij de overheid en in de zakelijke dienstverlening werken in 2022 bij meer dan driekwart van de organisaties weleens mensen thuis, terwijl dit in de sector handel, horeca en reparatie slechts bij iets meer dan een kwart van de organisaties het geval is. In sommige sectoren kan door het uitvoerende personeel niet thuis worden gewerkt (bv. in de zorg en in transport), maar mogelijk wel door het ondersteunende personeel. Bij middelgrote en grote organisaties ligt het aandeel organisaties met thuiswerkers in 2022 hoger dan voor de coronacrisis. Dat is niet het geval voor kleine werkgevers, waar dit aandeel weer op het niveau is van voor de coronacrisis.

In 2022 nam het aandeel organisaties waar mensen weleens thuiswerken dus af. Maar bij organisaties waar medewerkers regelmatig thuiswerken, bleef dit aandeel gelijk ten opzichte van 2020, het jaar dat er sprake was van een sterke toename. We zien echter een groot verschil tussen de sectoren. In de transportsector nam het aandeel werknemers dat regelmatig thuiswerkt in 2022 met de helft af ten opzichte van de vorige meting. Het aandeel thuiswerkers in de sectoren bouwnijverheid, handel, horeca en reparatie, overheid en overige dienstverlening steeg juist verder.

Bij meer organisaties kan merendeel werknemers werk deels of volledig thuis doen

Opvallend is dat werkgevers vaker van mening zijn dat het werk ook prima thuis gedaan kan worden. Het aantal bedrijven dat zegt dat het merendeel van de werknemers hun werk deels of volledig thuis kunnen doen is significant toegenomen vanaf 2020 (figuur 3). Deze bevinding is een duidelijk gevolg van de coronacrisis. Toen is noodgedwongen ervaring opgedaan met thuiswerken, en waarschijnlijk hebben bedrijven ook geïnvesteerd in de faciliteiten om dat mogelijk te maken (Jongen et al. 2021). Het valt vooral op dat tussen 2020 en 2022 het aandeel grote bedrijven dat aangeeft dat de meeste werknemers werk hebben dat deels of volledig thuis kan worden gedaan sterk is toegenomen. We zien grote verschillen tussen de sectoren: ongeveer twee derde van de overheidsorganisaties en organisaties in de zakelijke dienstverlening geeft aan dat de meeste werknemers hun werk deels of volledig thuis kunnen doen, ten opzichte van slechts ongeveer een op de vijftien bedrijven in de industrie en landbouw en bouwnijverheid. Dat werkgevers dit aangeven, betekent nog niet dat er ook daadwerkelijk meer thuis wordt gewerkt. Dit zien we bijvoorbeeld terug in de transportsector. Daar nam tussen 2020 en 2022 het aandeel organisaties toe dat aangeeft dat de meeste werknemers thuis kunnen werken, terwijl het aandeel werknemers dat dit daadwerkelijk regelmatig doet in deze periode is gehalveerd. Het zal dan waarschijnlijk gaan om ondersteunend personeel.

Werk-privébalans en coronamaatregelen vaakst genoemde redenen voor thuiswerkvoorzieningen

Aan de werkgevers in het Arbeidsvraagpanel is gevraagd waarom zij gebruikmaken van thuiswerkvoorzieningen. De vaakst genoemde reden in 2022 was om de afstemming tussen arbeid en privé te vergemakkelijken, gevolgd door de coronamaatregelen. Een aantal redenen zijn sinds de coronacrisis belangrijker geworden, mogelijk ook onder invloed van de krappe arbeidsmarkt. Zo wordt in 2022 het verminderen van de reistijd van werknemers en het vergroten van de aantrekkingskracht van de organisatie op de arbeidsmarkt veel vaker aangemerkt als reden voor thuiswerkvoorzieningen dan in de jaren daarvoor. Uit ander SCP-onderzoek blijkt dat werknemers de grotere autonomie over de werktijden een belangrijk voordeel vinden van thuiswerken (SCP 2021).

In de sectoren zorg, overheid en onderwijs wordt het verhogen van de productiviteit vaker dan gemiddeld als reden aangegeven voor het gebruik van thuiswerkvoorzieningen. Voor de sectoren overige dienstverlening, transport en handel, horeca en reparatie waren de coronamaatregelen de belangrijkste reden. Deze maatregelen zijn inmiddels opgeheven. Dit verklaart dan ook waarom het aandeel organisaties dat met thuiswerkvoorzieningen werkt is afgenomen ten opzichte van de vorige meting (zie figuur 1).