Arbeidsmarkt in kaartWerkgevers - editie 3

Bijna de helft van de organisaties zag de omzet tijdens de 1^e golf dalen

Meer dan 40% van de organisaties ervaarde een afname van de omzet tijdens de 1^e golf van de coronacrisis (figuur 1). Bijna een kwart van de organisaties in het AVP gaf juist aan dat zij gedurende deze periode een toename van hun omzet zagen vergeleken met een half jaar ervoor. Een derde van de organisaties merkte geen verschil. Kleine organisaties rapporteerden vaker een afname van de omzet, terwijl bij grote organisaties de omzet juist relatief vaak niet veranderde tijdens de eerste maanden van de coronacrisis.

De impact van de coronapandemie verschilt flink tussen de verschillende sectoren. Bij de overheid en in het onderwijs gaf een ruime meerderheid van de organisaties aan geen verschil in omzet te ervaren in de eerste maanden van de coronacrisis. In de transportsector, de overige dienstverlening (waaronder bijvoorbeeld kappers en ook een groot deel van de cultuursector vallen) en de sector handel, horeca en reparatie rapporteerde een meerderheid van de organisaties juist een afname van de omzet. Toch ervaarde ruim een kwart van de organisaties in deze laatste sector (handel, horeca en reparatie) juist ook een stijging van de omzet in de coronaperiode. In de bouw gaven zelfs 3 op de 10 werkgevers aan dat zij hun omzet in de eerste maanden van de coronacrisis enigszins of zelfs sterk zagen stijgen.

Bijna 40% van de organisaties maakte gebruik van NOW-steun in de eerste maanden van de coronacrisis

Om banen en inkomens waar mogelijk te beschermen, kwam de Rijksoverheid met een noodpakket aan maatregelen (Rijksoverheid 2020a). Onderdeel van dit noodpakket was de NOW-regeling, die tot doel had om werkgevers te ondersteunen bij het in dienst houden van hun werknemers. Werkgevers die een aanzienlijke omzetdaling verwachtten, konden de tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging voor Werkgelegenheid (de NOW-regeling) aanvragen. Deze regeling verving tijdelijk de Regeling Werktijdverkorting (wtv), die vanaf de aanvang van de coronacrisis overspoeld werd met aanvragen. Waar in een gemiddeld jaar de wvt door een paar honderd bedrijven wordt gebruikt, kwamen er half maart 2020 in een paar dagen 78.000 aanvragen binnen (Rijksoverheid 2020b). De oorspronkelijke NOW 1-regeling in het 2^e kwartaal van 2020 is opgevolgd door de NOW 2-regeling in het 3^e kwartaal van 2020. In deze 2^e regeling zijn de voorwaarden enigszins veranderd, om de drempel om NOW-steun aan te vragen zo laag mogelijk te houden voor organisaties. Dit is met name bedoeld voor organisaties die niet kunnen uitsluiten dat ze moeten herstructureren.

De NOW-regeling is door veel organisaties gebruikt. Figuur 2 laat zien dat bijna 40% van de werkgevers in de zomer van 2020 aangaf een vorm van de NOW te hebben gebruikt. De NOW-regeling is relatief vaker gebruikt door kleinere organisaties; organisaties met minder dan 20 werknemers gebruikten 2 keer zo vaak de NOW dan organisaties met meer dan 100 werknemers (figuur 3).

Figuur 2 illustreert ook dat er, zoals verwacht, flinke verschillen tussen sectoren zijn in het gebruik van de NOW-regeling. Niet alle sectoren werden immers op dezelfde manier geraakt door de coronacrisis en alleen organisaties die een omzetdaling van meer dan 20% kenden, hadden recht op de NOW. Onder organisaties in de overige dienstverlening (waaronder bijvoorbeeld nutsbedrijven, kappers, afvalinzamelingsbedrijven, bibliotheken en schouwburgen vallen) was het gebruik van de NOW-regeling het hoogst. 54% van alle organisaties in deze sector gebruikte de NOW. Ook in de sector handel, horeca en reparatie, waar horecagelegenheden dicht moesten tijdens de gedeeltelijke lockdown, vroeg meer dan de helft van de organisaties de NOW-steun aan. In de sector overheid geldt dit maar voor 6% van de organisaties.

Figuur 3 illustreert dat organisaties die een afname van de omzet ervaarden het vaakst gebruikmaakten van de NOW-regeling. Figuur 3 laat daarnaast zien dat ongeveer een kwart van de organisaties die hun omzet tijdens de coronacrisis zagen stijgen, ook gebruikmaakte van de NOW-steun. Zoals eerder benoemd, was de NOW-regeling alleen bedoeld voor organisaties die een aanzienlijke omzetdaling verwachtten. In gevallen waarbij achteraf bleek dat de omzetdaling toch beperkt was, moest (een deel van de) ontvangen NOW-steun weer worden terugbetaald.

Het gebruik van de NOW-regeling nam na het 1^e kwartaal van 2020 fors af. Figuur 4 laat zien dat slechts ongeveer de helft van de organisaties die in de 1^e ronde van het 2^e kwartaal van 2020 NOW-steun ontving, dat een kwartaal later ook kreeg. In de bouw geldt zelfs dat ruim 2 van de 3 organisaties die NOW 1 ontvingen, geen NOW 2 meer kregen in de zomer van 2020. Hiervoor zijn 2 mogelijke oorzaken: enerzijds kan het komen doordat organisaties in deze sectoren inzagen dat zij toch maar in beperkte mate geraakt werden en dat zij daarom niet in aanmerking kwamen voor NOW-steun. Anderzijds kan het ook zijn dat deze sectoren relatief snel herstelden na de 1^e golf van de coronacrisis, zoals het UWV concludeerde over de bouwsector (UWV 2021).

In het najaar van 2020 nog nauwelijks gevolgen van de coronacrisis voor de omvang van het personeelsbestand

De meeste organisaties gaven in het najaar van 2020 aan dat er geen gevolgen waren van de coronacrisis voor hun personeelsbestand. Zoals te zien is in figuur 5, geldt voor bijna 80% van de organisaties dat de omvang van hun personeelsbestand niet is beïnvloed door de coronacrisis. Ongeveer 14% van de organisaties kende een afname van het personeelsbestand. Organisaties in de bouw zagen hun personeelsbestand het minst vaak krimpen (4%), terwijl dit in transport en overige dienstverlening het meest gebeurde (20%). 8% van alle organisaties rapporteerde juist een toename van de omvang van het personeelsbestand. Dit waren relatief vaak organisaties in de zorg, de zakelijke dienstverlening, de overige dienstverlening en de sector handel, horeca en reparatie.