11 / 15
Wat doen werkgevers om werkloosheid te voorkomen?
Tijdens de coronacrisis ervaarden veel werkgevers een afname van de omzet (zie Welke invloed had de 1e fase van de coronapandemie op de omzet en het personeelsbestand?). Hoewel organisaties die een forse afname van de omzet ervaarden aanspraak konden maken op de NOW-steun, heeft een deel van de werkgevers toch werknemers moeten laten gaan. Uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS 2022) blijkt dat de werkgelegenheid in het 2e kwartaal van 2020 flink daalde, maar al snel daarna weer herstelde. Eind 2020 was de totale werkgelegenheid in Nederland weer bijna op hetzelfde niveau als van voor de crisis. Diris et al. (2022) hebben recentelijk in Economische Statistische Berichten (ESB) laten zien dat de coronacrisis wel heeft gezorgd voor een verschuiving van de werkgelegenheid tussen sectoren. Zo kromp de horecasector in 2020 flink, terwijl de detailhandel juist groeide. Hoewel de NOW-steun bedoeld was om organisaties te ondersteunen bij het in dienst houden van hun werknemers, vergoedde deze regeling niet de volledige loonkosten. Organisaties hadden hierdoor nog steeds een financiële prikkel om personeel te laten gaan. Deze financiële prikkel is vanwege het ontslagrecht sterker voor tijdelijk personeel dan voor personeel met een vast contract. Roelandt et al. (2022) concluderen inderdaad dat organisaties in 2020 vaker afscheid namen van werknemers met een flexibel contract.
Organisaties hadden in 2020 te maken met een relatief hoge uitstroom van personeel. Om vraag en aanbod van arbeid bij elkaar te brengen, werd onder andere het platform NLWerktDoor! gelanceerd. Werkgeversorganisaties, gemeenten, vakbonden en de Rijksoverheid werken binnen dit platform samen om sectoren van voldoende personeel te voorzien en mensen aan het werk te houden. Daarnaast werd ook de subsidieregeling NL Leert Door opgezet. Via deze regeling kon iedereen in de Nederlandse beroepsbevolking tijdelijk gebruikmaken van gratis scholingstrajecten. Onderdeel hiervan is ook de subsidieregeling ‘NL leert door met de inzet van sectoraal maatwerk’. Via deze regeling kunnen sectororganisaties ontwikkeladvies, scholing en begeleiding bieden aan werkenden in de sector (Rijksoverheid 2022).
Al met al was er de afgelopen jaren meer aandacht voor de begeleiding van werknemers die uitstromen dan in het verleden. Figuur 1 toont echter dat het aandeel werkgevers dat beleid heeft voor van-werk-naar-werkactiviteiten (VWNW-activiteiten) in 2020 ongeveer gelijk was aan het aandeel in de jaren ervoor. Kanttekening hierbij is dat de hierboven genoemde subsidieregeling ‘NL leert door met de inzet van sectoraal maatwerk’ bijvoorbeeld niet werd geregeld door werkgevers zelf, maar door de sectororganisaties, wat dus niet in deze data is terug te zien. Ook het aandeel van de werkgevers dat VWNW-activiteiten de verantwoordelijkheid van de werkgever vindt, is in 2020 vergelijkbaar met het aandeel in 2018. Wel zien we een licht stijgende trend: in 2012 was 74% van de werkgevers van mening dat VWNW de verantwoordelijkheid is van de werkgever en in 2020 was dit gestegen naar 80%.
Het is de vraag bij wie de verantwoordelijkheid voor het begeleiden van mensen die uitstromen naar een nieuwe baan ligt. Tijdens de coronacrisis heeft de overheid hier een nadrukkelijkere rol in gespeeld dan in de periode ervoor, terwijl werkgevers zich hier ook steeds vaker verantwoordelijk voor voelen. Daarnaast kunnen onder meer branche- en sectororganisaties een belangrijke rol spelen, zoals bijvoorbeeld gebeurde bij de subsidieregeling ‘NL leert door met de inzet van sectoraal maatwerk’.
Als we de resultaten van figuur 1 uitsplitsen naar sector en naar organisatiegrootte, zien we wederom dat de verschillen ten opzichte van 2 jaar eerder beperkt zijn. Organisaties in de zorg, het onderwijs en binnen de overheid hebben vaker specifiek VWNW-beleid en ook passen zij vaker VWNW-trajecten toe dan organisaties in andere sectoren. In de zakelijke dienstverlening neemt het aantal organisaties dat VWNW-activiteiten de verantwoordelijkheid vindt van de werkgever, gestaag toe. In 2014 vond nog 70% van de werkgevers het organiseren van VWNW-activiteiten de verantwoordelijkheid van de werkgever en in 2020 was dit toegenomen tot 86%.
Figuur 1Van-werk-naar-werkactiviteitena
totaal | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
2007/’08 | 2009/’10 | 2011/’12 | 2013/’14 | 2015/’16 | 2017/’18 | 2019/’20 | |
vindt VWNW verantwoordelijkheid werkgever | 74 | 75 | 73 | 76 | 78 | 79 | 81 |
heeft VWNW beleid | 16 | 17 | 21 | 19 | 20 | 20 | 19 |
heeft VWVN activiteiten toegepast | 22 | 20 | 21 | 20 | 18 | ||
industrie en landbouw | |||||||
2007/’08 | 2009/’10 | 2011/’12 | 2013/’14 | 2015/’16 | 2017/’18 | 2019/’20 | |
vindt VWNW verantwoordelijkheid werkgever | 67 | 71 | 71 | 71 | 76 | 74 | 73 |
heeft VWNW beleid | 11 | 10 | 12 | 8 | 14 | 11 | 16 |
heeft VWVN activiteiten toegepast | 19 | 21 | 19 | 14 | 20 | ||
bouwnijverheid | |||||||
2007/’08 | 2009/’10 | 2011/’12 | 2013/’14 | 2015/’16 | 2017/’18 | 2019/’20 | |
vindt VWNW verantwoordelijkheid werkgever | 70 | 70 | 65 | 69 | 74 | 72 | 80 |
heeft VWNW beleid | 9 | 15 | 10 | 13 | 13 | 10 | 13 |
heeft VWVN activiteiten toegepast | 17 | 14 | 14 | 12 | 19 | ||
handel, horeca, reparatie | |||||||
2007/’08 | 2009/’10 | 2011/’12 | 2013/’14 | 2015/’16 | 2017/’18 | 2019/’20 | |
vindt VWNW verantwoordelijkheid werkgever | 70 | 76 | 69 | 71 | 74 | 74 | 77 |
heeft VWNW beleid | 10 | 13 | 15 | 13 | 12 | 15 | 13 |
heeft VWVN activiteiten toegepast | 12 | 14 | 13 | 15 | 13 | ||
transport | |||||||
2007/’08 | 2009/’10 | 2011/’12 | 2013/’14 | 2015/’16 | 2017/’18 | 2019/’20 | |
vindt VWNW verantwoordelijkheid werkgever | 75 | 73 | 72 | 73 | 82 | 81 | 78 |
heeft VWNW beleid | 13 | 11 | 18 | 8 | 13 | 15 | 16 |
heeft VWVN activiteiten toegepast | 17 | 19 | 24 | 20 | 18 | ||
zakelijke dienstverlening | |||||||
2007/’08 | 2009/’10 | 2011/’12 | 2013/’14 | 2015/’16 | 2017/’18 | 2019/’20 | |
vindt VWNW verantwoordelijkheid werkgever | 72 | 70 | 72 | 77 | 78 | 84 | 85 |
heeft VWNW beleid | 13 | 15 | 14 | 15 | 16 | 14 | 14 |
heeft VWVN activiteiten toegepast | 26 | 20 | 20 | 21 | 15 | ||
zorg en welzijn | |||||||
2007/’08 | 2009/’10 | 2011/’12 | 2013/’14 | 2015/’16 | 2017/’18 | 2019/’20 | |
vindt VWNW verantwoordelijkheid werkgever | 81 | 84 | 80 | 86 | 81 | 86 | 80 |
heeft VWNW beleid | 26 | 29 | 37 | 35 | 31 | 29 | 27 |
heeft VWVN activiteiten toegepast | 31 | 29 | 30 | 24 | 25 | ||
overige dienstverlening | |||||||
2007/’08 | 2009/’10 | 2011/’12 | 2013/’14 | 2015/’16 | 2017/’18 | 2019/’20 | |
vindt VWNW verantwoordelijkheid werkgever | 77 | 71 | 80 | 70 | 75 | 80 | 86 |
heeft VWNW beleid | 14 | 18 | 17 | 19 | 26 | 30 | 20 |
heeft VWVN activiteiten toegepast | 22 | 16 | 21 | 17 | 13 | ||
overheid | |||||||
2007/’08 | 2009/’10 | 2011/’12 | 2013/’14 | 2015/’16 | 2017/’18 | 2019/’20 | |
vindt VWNW verantwoordelijkheid werkgever | 93 | 90 | 94 | 93 | 96 | 93 | 96 |
heeft VWNW beleid | 47 | 44 | 55 | 75 | 67 | 69 | 65 |
heeft VWVN activiteiten toegepast | 61 | 60 | 70 | 62 | 58 | ||
onderwijs | |||||||
2007/’08 | 2009/’10 | 2011/’12 | 2013/’14 | 2015/’16 | 2017/’18 | 2019/’20 | |
vindt VWNW verantwoordelijkheid werkgever | 92 | 93 | 90 | 91 | 90 | 90 | 89 |
heeft VWNW beleid | 48 | 46 | 60 | 59 | 55 | 62 | 45 |
heeft VWVN activiteiten toegepast | 41 | 34 | 40 | 38 | 31 | ||
kleine organisaties | |||||||
2007/’08 | 2009/’10 | 2011/’12 | 2013/’14 | 2015/’16 | 2017/’18 | 2019/’20 | |
vindt VWNW verantwoordelijkheid werkgever | 71 | 71 | 69 | 73 | 75 | 77 | 78 |
heeft VWNW beleid | 11 | 13 | 16 | 13 | 15 | 16 | 14 |
heeft VWVN activiteiten toegepast | 11 | 12 | 12 | 11 | 10 | ||
middelgrote organisaties | |||||||
2007/’08 | 2009/’10 | 2011/’12 | 2013/’14 | 2015/’16 | 2017/’18 | 2019/’20 | |
vindt VWNW verantwoordelijkheid werkgever | 80 | 84 | 80 | 82 | 82 | 84 | 85 |
heeft VWNW beleid | 20 | 23 | 27 | 31 | 30 | 29 | 25 |
heeft VWVN activiteiten toegepast | 38 | 33 | 37 | 31 | 31 | ||
grote organisaties | |||||||
2007/’08 | 2009/’10 | 2011/’12 | 2013/’14 | 2015/’16 | 2017/’18 | 2019/’20 | |
vindt VWNW verantwoordelijkheid werkgever | 84 | 86 | 88 | 86 | 88 | 87 | 88 |
heeft VWNW beleid | 48 | 43 | 41 | 43 | 47 | 40 | 50 |
heeft VWVN activiteiten toegepast | 67 | 64 | 70 | 69 | 63 |
aPercentage werkgevers dat: 1) het deels of helemaal eens is met de stelling ‘Het is de taak van de werkgever om werknemers die deze organisatie of vestiging anders zou moeten ontslaan naar een nieuwe passende baan of functie te helpen’; 2) beleid heeft voor van-werk-naar-werkactiviteiten in de afgelopen 2 jaar; 3) van-werk-naar-werktrajecten naar een andere werkgever of naar een andere functie binnen de organisatie inzette voor werknemers die zij anders hadden moeten ontslaan.
Noot:Kleine organisaties: < 20 werknemers, middelgrote organisaties: 20-100 werknemers, grote organisaties: > 100 werknemers.
Bron:SCP (AVP’19/’20)
Literatuur
CBS (2020). Banen – Werkgelegenheid. Geraadpleegd 10 juni 2022 via https://www.cbs.nl/nl-nl/visualisaties/dashboard-arbeidsmarkt/banen-werkgelegenheid.
Diris, D., L. van Doorn en O. van Vliet (2022). Weinig mobiliteit tussen krimp- en groeisectoren tijdens coronacrisis. In: ESB, jg. 107, nr. 4805, p. 042-045.
Rijksoverheid (2022). Nederland leert door. Geraadpleegd 13 juni 2022 via https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/leven-lang-ontwikkelen/leven-lang-ontwikkelen-financiele-regelingen/nederland-leert-door.
Roelandt, T., H. van der Wiel, T. Sits en E. Brouwer (2022). Bedrijven met coronasteun verkleinen de flexibele schil. In: ESB.
Deze kaart citeren
Swart, L. en N. Bilo (2022). Wat doen werkgevers om werkloosheid te voorkomen?. In: Arbeidsmarkt in kaart: Werkgevers - editie 3. Geraadpleegd op [datum vandaag] via https://digitaal.scp.nl/arbeidsmarkt-in-kaart-werkgevers-editie-3/wat-doen-werkgevers-om-werkloosheid-te-voorkomen.