12 / 14
Wat doen werkgevers om werkloosheid te voorkomen?
Aan (langdurige) werkloosheid zijn grote gevolgen verbonden voor de mensen die het treft, de arbeidsorganisaties en samenleving (Borghouts-van de Pas et al. 2019). Voor arbeidsorganisaties kunnen die gevolgen bestaan uit aanpassingen in de productie en dienstverlening, maar ook uit hogere sociale premies. Werkgevers moeten namelijk meebetalen aan de kosten van werkloosheid. Daardoor hebben werkgevers er belang bij werkloosheid onder hun personeel te voorkomen. Een manier om dat te doen is door werknemers die om bedrijfseconomische redenen hun baan dreigen te verliezen te helpen weer een passende baan te vinden en hen zo duurzaam inzetbaar te houden. Dit denken in zogenoemde ‘van-werk-naar-werk-activiteiten’ en beleid om dat mogelijk te maken, is nog tamelijk recent.
Een ruime meerderheid van de werkgevers vindt dat als werknemers de arbeidsorganisatie gedwongen moeten verlaten de werkgever een verantwoordelijkheid heeft om hen aan ander werk te helpen. Bijna 80% van de werkgevers vindt dat ze ‘van-werk-naar-werk-activiteiten’ voor hun met ontslag bedreigde personeelsleden horen te nemen. Die mening wordt over alle sectoren breed gedragen.
Figuur 1Van werk naar werk (VWNW)a
| vindt VWNW verantwoordelijkheid werkgever | heeft beleid voor VWNW | heeft VWNW-traject toegepast (intern of extern) | ||
|---|---|---|---|---|
| totaal | 79,4 | 20,3 | 19,5 | |
| industrie en landbouw | 74 | 11,1 | 14,2 | |
| bouwnijverheid | 71,6 | 10,2 | 12,1 | |
| handel, horeca, reparatie | 74,2 | 15 | 15,3 | |
| transport | 81,4 | 14,8 | 19,6 | |
| zakelijke dienstverlening | 83,9 | 13,7 | 20,6 | |
| zorg en welzijn | 86,1 | 29,1 | 24 | |
| overige dienstverlening | 80,3 | 30,3 | 17,1 | |
| overheid | 93,3 | 68,7 | 61,9 | |
| onderwijs | 90,1 | 62,3 | 37,7 |
aPercentage werkgevers dat: 1) Het deels of helemaal eens is met de stelling ‘het is de taak van de werkgever om werknemers die deze organisatie of vestiging anders zou moeten ontslaan naar een nieuwe passende baan of functie te helpen’. 2) Beleid heeft voor van-werk-naar-werkactiviteiten in de afgelopen 2 jaar. 3) Van-werk-naar-werktrajecten naar een andere werkgever of naar een andere functie binnen de organisatie inzette voor werknemers die zij anders hadden moeten ontslaan.
Bron:SCP (AVP ‘17/‘18)
Toch heeft maar ongeveer 20% van de organisaties specifiek beleid voor het voorkomen van werkloosheid van het personeel. Dat zijn vooral overheids- en onderwijsinstellingen. Sinds 2018 heeft het van-werk-naar-werk-beleid bij de Rijksoverheid een structureler karakter gekregen. Voorheen gold het beleid steeds voor een bepaalde periode. Vanaf 2018 is het opgenomen in het Algemeen Rijksambtenarenreglement (ARAR) die de arbeidsvoorwaarden voor medewerkers van het Rijk regelt (Staatscourant 2017). Uit onderzoek blijkt dat de motieven van werkgevers om in te zetten op van-werk-naar-werk-activiteiten verschillen (Borghouts-van de Pas et al. 2019). Deze lopen uiteen van een economisch belang tot het koesteren van de reputatie van de organisatie en het gevoel verantwoordelijk te zijn voor het aan het werk houden van individuele werknemers.
Ongeveer 20% van de ondervraagde organisaties heeft met ontslag bedreigde werknemers in 2017/’18 daadwerkelijk begeleid naar ander werk. Of een organisatie iets of niets doet om boventallige medewerkers actief op de arbeidsmarkt te houden hangt samen met hun korte en langere termijnvisie. Arbeidsorganisaties die moeten zien te ‘overleven’ zetten voornamelijk in op zo kostenefficiënt mogelijk handelen op de korte termijn (Borghouts-van de Pas et al. 2019).
Vooral overheidsorganisaties hielpen hun (oud-)werknemers aan een andere functie of baan: meer dan 60% van de organisaties in deze sector deed dat. Ook de onderwijssector kent een duidelijk hoger aantal van-werk-naar-werk-trajecten dan het landelijke gemiddelde.
Literatuur
Borghouts-van de Pas, I., M. Bosmans, J. Verschoor en T. Wilthagen (2019). Overstappen op de arbeidsmarkt: Een onderzoek naar van-werk-naar-werk-beleid en -trajecten. Weert: Celsus juridische uitgeverij.
Staatscourant (2017). 40405. Circulaire uitvoering overeenkomst VWNW-beleid en WW-dossier sector Rijk. 18 juli 2017. Den Haag.
www.uwv.nl (2019). Eigen risico dragen voor de WW. Geraadpleegd 14 juni, 2019, via https://www.uwv.nl/werkgevers/eigenrisicodrager/eigenrisicodrager-ww/index.aspx.
Deze kaart citeren
Putman, L. (2019). Wat doen werkgevers om werkloosheid te voorkomen?. In: Arbeidsmarkt in kaart: Werkgevers - editie 2. Geraadpleegd op [datum vandaag] via https://digitaal.scp.nl/arbeidsmarkt-in-kaart-werkgevers-editie-2/wat-doen-werkgevers-om-werkloosheid-te-voorkomen.
Informatie noten
Naast dat het van-werk-naar-werkbeleid een structureel onderdeel is geworden van de arbeidsvoorwaarden voor rijksambtenaren heeft dat waarschijnlijk te maken met het eigenrisicodragerschap voor de Werkloosheidswet. Dat verplicht is voor werkgevers in de sector overheid (www.uwv.nl 2019). Ook onderwijsinstellingen zijn eigenrisicodrager voor de Werkloosheidswet.