Maatschappelijke en politieke participatie en betrokkenheid

Lisette Kuyper, Pepijn van Houwelingen, Paul Dekker en Anja Steenbekkers

Maatschappelijke participatie kan van actieve aard zijn (zoals vrijwilligerswerk), maar ook passieve vormen van participatie en betrokkenheid vallen onder deze noemer. Het gaat dan om lidmaatschappen van verenigingen of kerken en donaties door burgers aan goede doelen. In vergelijking met de inwoners van andere Europese landen zijn Nederlanders vaker vrijwilliger in de sport en praten zij vaker over politiek. Het aantal leden van verenigingen en organisaties daalt, maar het aantal leden van politieke partijen stijgt.

Vrijwilligerswerk

Het aandeel inwoners dat in het afgelopen jaar vrijwilligerswerk verrichtte, fluctueerde de afgelopen jaren tussen de 25% en 30% en is dus grotendeels stabiel. Vooral kerkgangers, hogeropgeleiden en ouderen zijn als vrijwilliger actief. Datzelfde beeld van ‘schommelt maar stabiel’ deed zich de afgelopen tien jaar ook voor bij collectieve acties voor lokale of (inter)nationale kwesties.

Meer handtekeningen, contacten met politici en boycots

Niet-electorale politieke participatie lijkt toe te nemen: in vergelijking met tien jaar geleden doen Nederlanders meer mee aan handtekeningenacties en boycotacties, en leggen zij vaker contact met politici en ambtenaren. Ook protestgeneigdheid toont een zwak stijgende trend.

Politieke betrokkenheid

De politieke betrokkenheid is stabiel en de electorale participatie daalt niet. De meest recente verkiezingen (zowel lokaal, als nationaal en Europees) kenden een relatief hoge opkomst. Mannen, ouderen en hogeropgeleiden zijn meer opkomstgeneigd bij verkiezingen.

Relatie met vertrouwen in medemens en politiek

Het doen van vrijwilligerswerk gaat gepaard met meer vertrouwen in de medemens en de politiek, en met meer tevredenheid over de samenleving en het functioneren van de democratie. Nederlanders die meedoen aan collectieve acties hebben ook meer vertrouwen in hun medemens, maar zijn minder tevreden met het functioneren van de democratie.