4 / 12
Multitasking met media
Mensen combineren mediagebruik vaak met andere bezigheden. Denk aan het luisteren van muziek tijdens het hardlopen, de krant lezen tijdens het eten of televisiekijken en ondertussen sociale media gebruiken. Dankzij mobiele en digitale technologie kunnen mensen overal met media bezig zijn en op 1 apparaat meerdere media-activiteiten tegelijkertijd te doen. Het ligt dan ook in de lijn der verwachting dat gebruik van mobiele en digitale technologie voor media vaak gepaard gaat met multitasken. Welk deel van de mediatijd wordt exclusief aan 1 media-activiteit besteed? En welk deel van de tijd combineren we media-activiteiten met andere bezigheden of doen we gelijktijdig meerdere media-activiteiten?
Wat is multitasking?
Het begrip multitasking wordt vaak en gemakkelijk gebruikt om (een deel van) het gevoel van tijdsdruk en gejaagdheid van de moderne mens te duiden. Het wetenschappelijk debat over dit thema is nog volop gaande. Met het begrip ‘multitasken’ wordt verwezen naar het gelijktijdig uitvoeren van 2 of meer cognitieve activiteiten. Ons brein is hier eigenlijk niet toe in staat, behalve wanneer het om automatische verwerkingsprocessen gaat. Mensen kunnen wel snel switchen tussen taken (Karpinski et al. 2013). De algemeen heersende opvatting is dat mensen niet zo goed kunnen multitasken en dat de cognitieve taken daaronder lijden. Wel maakt het uit welk type taken mensen combineren (Carrier et al. 2009; Wang en Tchernev 2012). Onderzoek naar de effecten van multitasken op welzijn en gezondheid wijst vaak op negatieve gevolgen als stress, slaaptekort en afname van aandacht (Geraerts 2015) of zelfs depressie en sociale angst (Becker et al. 2013).
Exclusieve media-aandacht is beperkt
In Media:Tijd staat multitasken voor de combinatie van mediagebruik met een andere activiteit – zoals werken of onderweg zijn – binnen een tijdsbestek van 10 minuten. Als mensen binnen hetzelfde tijdsbestek meerdere media-activiteiten uitvoeren noemen we dat media-multitasking. Denk aan het gebruik van sociale media tijdens het televisiekijken.
In de gemiddeld 8 uur en 33 minuten die mensen per dag aan media besteden (zie 'Tijd in kaart') komen dubbeltellingen voor, door gelijktijdig gebruik van media. Als iemand in een meetperiode van 10 minuten 2 media-activiteiten uitvoert, tellen deze beide mee, in totaal voor 20 minuten. Ontdaan van deze dubbeltellingen komt de ‘netto’ mediatijd uit op gemiddeld 7 uur en 23 minuten per dag. Nog steeds een zeer groot tijdsbeslag.
Deze nettomediatijd bestond in 2015 voor bijna 3 uur uit singletasking: het uitvoeren van slechts 1 media-activiteit. Multitasking – de combinatie van 1 media-activiteit met een andere algemene activiteit – nam 3 uur en 33 minuten in beslag. Media-multitasking - het combineren van meerdere media-activiteiten - bedroeg bijna een uur. Ruim de helft van deze tijd (32 minuten) werd het media-multitasking ook nog gecombineerd met een andere algemene activiteit (bijvoorbeeld, radio luisteren én de krant lezen tijdens het eten). Deze opbouw van de nettomediatijd was in 2013 en 2015 vrijwel gelijk.
Tijd aan singletasking en (media-)multitasking
| 2013 | 2015 | |
|---|---|---|
| totaal | 07:22 | 07:23 |
| singletasking | 02:52 | 02:50 |
| multitasking | 03:24 | 03:33 |
| media-multitasking met andere algemene activiteit | 00:32 | 00:32 |
| media-multitasking zonder andere algemene activiteit | 00:33* | 00:26* |
↑ / ↓= stijging/daling ten opzichte van 2013 significant (p < .05).
Bron:NLO/NOM/SCP/SKO (Media:Tijd TBO ’13) en NLO/NOM/SKO/BRO/SCP (Media:Tijd TBO ’15)
Meeste multitasking bij luisteren
Multitasking zou ten koste gaan van de aandacht voor de afzonderlijke activiteiten. Makers van radio- en televisieprogramma’s en auteurs van boeken of artikelen krijgen graag de exclusieve aandacht van hun publiek. Dat lijkt in het huidige tijdsgewricht moeilijk te realiseren. Hoe de aandacht wordt verdeeld, verschilt wel per media-activiteit.
Tijd aan singletasking en (media-)multitasking bij kijken, luisteren, lezen en communiceren
| kijken | luisteren | lezen | communiceren | |
|---|---|---|---|---|
| singletasking | 01:59 | 00:08 | 00:15 | 00:10 |
| multitasking | 00:41 | 02:02 | 00:09 | 00:20 |
| media-multitasking met andere algemene activiteit | 00:07 | 00:20 | 00:05 | 00:22 |
| media-multitasking zonder andere algemene activiteit | 00:15 | 00:10 | 00:07 | 00:12 |
| totale tijd per activiteit | 03:04 | 02:42 | 00:37 | 01:06 |
Bron:NLO/NOM/SKO/BRO/SCP (Media:Tijd TBO ’15)
Kijken krijgt relatief veel exclusieve aandacht: het grootste deel van de kijktijd vindt er gelijktijdig geen andere activiteit plaats. Multitasking komt juist veel voor bij luisteren: maar liefst driekwart van de luistertijd wordt gecombineerd met een andere algemene activiteit. Slechts een klein deel van de luistertijd is er exclusieve luisteraandacht. Bij communiceren vindt opvallend veel media-multitasking plaats. Meer dan de helft van de communicatietijd (34 minuten) vindt plaats in combinatie met andere media-activiteiten. Een groot deel van deze 34 minuten gaat het media-multitasking ook nog vergezeld van een andere algemene activiteit (22 minuten).
De populairste media-combinaties zijn achtereenvolgens: luisteren en lezen, kijken en communiceren, luisteren en communiceren en kijken en lezen.
Populaire combinaties van media- en algemene activiteiten
Niet alle media-activiteiten laten zich even eenvoudig combineren met dagelijkse bezigheden. Er zijn dan ook duidelijke verschillen waar te nemen in algemene activiteiten waarmee mensen media combineren. Luisteren en communiceren komen relatief vaak voor in combinatie met werk en studie. Kijken wordt dikwijls gecombineerd met andere vrijetijdsactiviteiten, zoals eropuit gaan, ontspannen, sporten, hobby’s beoefenen, mensen bezoeken. Lezen doen mensen vaak tijdens het eten of verzorging.
Tijd aan kijken, luisteren, lezen en communiceren en gecombineerd met andere algemene activiteiten
| kijken | luisteren | lezen | communiceren | |
|---|---|---|---|---|
| eten/verzorging | 00:12 | 00:19 | 00:05 | 00:05 |
| vrije tijd | 00:23 | 00:20 | 00:04 | 00:08 |
| huishouden/winkelen | 00:06 | 00:26 | 00:01 | 00:03 |
| onderweg | 00:00 | 00:22 | 00:00 | 00:02 |
| werk/studie | 00:01 | 00:47 | 00:01 | 00:20 |
| overig | 00:01 | 00:02 | 00:00 | 00:01 |
| slapen/rusten | 00:03 | 00:04 | 00:01 | 00:01 |
| totaal met andere algemene activiteiten | 00:49 | 02:22 | 00:14 | 00:43 |
Bron:NLO/NOM/SKO/BRO/SCP (Media:Tijd TBO ’15)
65-plussers hebben de meeste exclusieve aandacht voor media
Wie zijn de ultieme (media-)multitaskers? Tussen mannen en vrouwen bestaat weinig verschil in de mate waarin ze singletasken met media of (media-)multitasken. Van de groep 65-plussers houdt het grootste deel (90%) zich op een doorsneedag bezig met 1 enkele media-activiteit op een moment. Een groot contrast met het aandeel tieners dat aan singletasking doet op een dag (64%). In aandeel deelnemers verschillen de leeftijdsgroepen niet in media-multitasking. Relatief gezien besteden de 65-plussers die media-multitasken hier de minste tijd aan en de tieners de meeste tijd. Wat betreft opleidingsniveau is het beeld diffuser. Laagopgeleiden besteden niet alleen meer tijd aan singletasking, maar ook aan multitasking. Wel is een groter deel van de hoogopgeleiden op een dag bezig met media-multitasking.
Singletasking en (media-)multitasking
| singletasking | multitasking | media-multitasking (met en zonder andere algemene activiteit) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| aandeel deelnemers | tijd deelnemers | aandeel deelnemers | tijd deelnemers | aandeel deelnemers | tijd deelnemers | |
| totaal | 78%* | 03:37 | 83% | 04:18* | 44%* | 02:14 |
| geslacht | ||||||
| man | 78%* | 03:47 | 81% | 04:36* | 43%* | 02:25 |
| vrouw | 78% | 03:27 | 84% | 04:02 | 46% | 02:03 |
| leeftijd | ||||||
| 13-19 jaar | 64% | 03:19 | 78% | 03:56 | 44% | 02:38 |
| 20-34 jaar | 71% | 03:03 | 84% | 04:41* | 45% | 02:11 |
| 35-49 jaar | 77% | 03:15 | 84% | 04:29 | 45% | 02:15 |
| 50-64 jaar | 83% | 03:42 | 83% | 04:20 | 45% | 02:18 |
| ≥ 65 jaar | 90% | 04:33 | 82% | 03:46 | 44% | 01:56 |
| opleiding | ||||||
| laag | 81% | 04:11 | 80% | 04:33 | 41% | 01:55 |
| midden | 78% | 03:36 | 82% | 04:18 | 44%* | 02:19 |
| hoog | 77% | 03:11 | 86% | 04:11* | 48% | 02:15 |
↑ / ↓= stijging/daling ten opzichte van 2013 significant (p < .05).
*= verschil naar achtergrondkenmerk in 2015 significant (p < .05).
Bron:NLO/NOM/SCP/SKO (Media:Tijd TBO ’13) en NLO/NOM/SKO/BRO/SCP (Media:Tijd TBO ’15)
(media-)multitasking naar type mediadrager
Er wordt vaak beweerd dat (media-)multitasken een vlucht heeft genomen in het huidige mobiele en digitale tijdperk. Onderstaande figuur geeft weer welk deel van de mediatijd die wordt doorgebracht op papier, mobiele- en vaste apparaten bestaat uit singletasking, multitasking en media-multitasking.
Singletasking en (media-)multitasking via papier en vaste of mobiele apparaten
| papier | vaste apparaten | mobiele apparaten | |
|---|---|---|---|
| singletasking | 00:13 | 02:10 | 00:25 |
| multitasking | 00:07 | 02:27 | 00:57 |
| media-multitasking met andere algemene activiteit | 00:04 | 00:36 | 00:30 |
| media-multitasking zonder andere algemene activiteit | 00:05 | 00:29 | 00:21 |
| totale tijd per drager | 00:30 | 05:43 | 02:15 |
Bron:NLO/NOM/SKO/BRO/SCP (Media:Tijd TBO ’15)
Van de tijd besteed aan media op mobiele apparaten is – in vergelijking met mediagebruik op vaste apparaten – inderdaad een relatief klein deel singletasking en een relatief groot deel media-multitasking. Multitasking komt verhoudingsgewijs ongeveer even vaak voor bij mobiele en vaste apparaten. Bij mediagebruik via papier is een relatief groot deel singletasking en een klein deel multitasking.
Literatuur
Becker, M.W., R. Alzahabi en C.J. Hopwood (2013). Media Multitasking Is Associated with Symptoms of Depression and Social Anxiety. In: Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, jg. 16, nr. 2, p. 132-135.
Carrier, L.M., N. A. Cheever, L.D. Rosen, S. Benitez en J. Chang (2009). Multitasking across generations: Multitasking choices and difficulty rating in three generations of Americans. In: Computers in Human Behavior, jg. 25, nr. 2, p. 483-489.
Geraerts, E. (2015). Mentaal kapitaal. Tielt: Uitgeverij Lannoo.
Karpinski, A.C., P.A. Kirschner, I. Ozer, J.A. Mellott en P. Ochwo (2013). An exploration of social networking site use, multitasking, and academic performance among United States and European university students. In: Computers in Human Behavior, jg. 29, nr. 3, p. 1182-1192.
Wang, Z. en J. M. Tchernev (2012). The "myth" of media multitasking: Reciprocal dynamics of media multitasking, personal needs, and gratifications. In: Journal of Communication, jg. 62, nr. 3, p. 493-513.
Deze kaart citeren
Wennekers, A.M., J. de Haan en F. Huysmans (2016). Multitasking met media. In: Media:Tijd in kaart. Geraadpleegd op [datum vandaag] via https://digitaal.scp.nl/mediatijd/multitasking_met_media.
Informatie noten
Media-multitasking is geen specifiek kenmerk van het digitale tijdperk. Eerder kwamen mediacombinaties ook al vaak voor, zoals het gelijktijdig lezen van een boek en het luisteren naar muziek. Het aantal mogelijke combinaties is wel toegenomen.
Deelnemers kunnen maximaal 3 media-activiteiten per 10 minuten invullen, die dan in totaal dus voor 30 minuten meetellen.
Onderzoek laat zien dat media-multitasken meer voorkomt bij de jongere 'internetgeneratie' dan bij de oudere 'babyboomers'. Tegelijkertijd geeft de jongere generatie niet vaker dan de oudere aan dit multitasken makkelijker te vinden (Carrier et al. 2009).