Een (on)gezonde leefstijlOpleiding als scheidslijn

Ongezond gedrag: stapeling en opleidingsverschillen

Figuur 8.1 toont aan dat een stapeling van risicofactoren gerelateerd is aan opleiding: het hebben van meerdere risicogedragingen gaat samen met een grotere opleidingskloof. Bij het hebben van 1 risicogedraging is het verschil tussen laag-, middelbaar en hoogopgeleiden nog betrekkelijk gering; de hoge score van de hoogst opgeleiden is dan vooral toe te schrijven aan hun regelmatige alcoholgebruik.
Het beeld is geheel anders wanneer we kijken naar degenen met 3 risicovolle gewoonten. Hier treffen we ruim 6 keer zoveel laagopgeleiden als hbo-opgeleiden aan. Dit illustreert dat er bij de laagopgeleide groep vaker meerdere risicofactoren aanwezig zijn dan bij de hoogopgeleide groep.

Gezond gedrag: stapeling en opleidingsverschillen

In figuur 8.2 kijken we naar de stapeling van gezonde gedragingen. We creëren een index bestaande uit: dagelijks fruit eten, dagelijks groente eten en minstens 1 keer per week intensief bewegen. Slechts 3,1% van de ondervraagden geeft aan geen gezonde gedragingen te hebben. De hoogst opgeleiden blijken in hun leefstijl het meest gezond bezig; maar liefst 61,5% van alle wo-opgeleiden geeft aan alle drie de gezonde gedragingen te ondernemen.

Over het algemeen vinden we voor elk hoger opleidingsniveau een grotere stapeling van gezond gedrag, waarbij de laagst opgeleiden het minst vaak een stapeling van gezond gedrag laten zien.

Een samengaan van gezond en ongezond gedrag?

Ten slotte is het interessant om na te gaan of, en hoe, gezonde en ongezonde gedragingen samengaan. In figuur 8.3 is daarom één index gecreëerd, waarbij de ongezonde gedragingen zijn gespiegeld als gezonde gedragingen (dus als niet roken, niet regelmatig drinken en geen overgewicht).

Allereerst is duidelijk dat bij de hoogst opgeleiden een zeer sterke cumulatie van gezondheidsgedrag optreedt; 59,1% van de wo-opgeleiden rapporteert vijf of meer gezonde leefstijlgedragingen. Voor de laagopgeleide groep is dit slechts 32,7%. Illustratief is ook dat bij de laagst opgeleiden 2,4% geen enkele gezonde gedraging heeft; onder hoogopgeleiden komt dit niet voor.

Dit geeft eens te meer aan dat ongezonde leefstijlgedragingen cumuleren. Tevens illustreert het dat we de opleidingskloof in gezondheidsgewoonten in samenhang moeten zien; het gaat er niet alleen om dat bepaalde groepen een enkele gedraging meer of minder vertonen, maar het is een feit dat ongelijkheden in ongezond gedrag samen voorkomen met name bij de groep laagst opgeleiden.

Op de kaart van Europa is te zien hoe de opleidingskloof in cumulatie van (on)gezond gedrag eruitziet in diverse landen uit de European Social Survey. In figuur 8.4 is steeds het percentage respondenten dat 5 of 6 gezonde gedragingen rapporteert, afgezet tegen het percentage met 4 of minder gezonde gedragingen. Onze resultaten laten zien dat de opleidingskloof in stapeling van gezondheidgerelateerd gedrag het kleinst is in Zwitserland (5,4%) en het grootst in Litouwen (42,9%); Ook Nederland heeft, met 16,4%, een relatief kleine opleidingskloof.