1 / 6
Een week in vogelvlucht
Een week bevat 168 uur. Het totaal aan beschikbare uren en minuten kan je zien als een taart, die mensen naar eigen inzicht en mogelijkheden in ‘activiteitpunten’ kunnen verdelen. Hoe mensen hun uren en minuten besteden zegt veel over hun interesses, mogelijkheden en beperkingen. Onderzoek naar de manier waarop mensen hun tijd inrichten, toont dan ook sociale verschillen en maatschappelijke veranderingen. Deze kaart laat de hoofdlijnen zien van de tijdsbesteding van Nederlanders in 2016. In lijn met eerder onderzoek onderscheiden we 6 categorieën: persoonlijke verzorging (inclusief slaap), betaald werk, huishouden en zorgtaken, vrije tijd, onderwijs en vrijwilligerswerk en bijeenkomsten. In welke activiteiten ging de meeste tijd zitten? Hoeveel tijd is er voor ontspanning en rust? Hoe verhoudt deze tijd zich tot de tijd die aan betaald werk en de zorg voor anderen wordt besteed? En wat blijft er hierna over voor onderwijs en vrijwilligerswerk?
Het tijdsbestedingsonderzoek 2016
Deelnemers aan het onderzoek hebben gedurende een week in een tijdsdagboek hun tijdsbesteding bij gehouden. Het CBS heeft de gerapporteerde activiteiten vervolgens gecodeerd. Bekijk de gebruikte codes in de bijlage. Vervolgens zijn de losse codes ingedeeld in grotere categorieën. Slapen en douchen vallen bijvoorbeeld beide onder persoonlijke verzorging. Reistijd is bij de desbetreffende activiteit gerekend. Woon-werkverkeer valt bijvoorbeeld onder betaald werk.
De wekelijkse tijdbesteding in 2016
| totaal | Persoonlijke verzorging | Betaald werk | Zorgtaken | Vrije tijd | Onderwijs | Vrijwilligerswerk |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 00:00 | 77,4 | 20,5 | 21,2 | 42,4 | 3,3 | 2,6 |
| mannen | Persoonlijke verzorging | Betaald werk | Zorgtaken | Vrije tijd | Onderwijs | Vrijwilligerswerk |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 00:00 | 75,8 | 25,2 | 16,8 | 44 | 3,3 | 2,3 |
| vrouwen | Persoonlijke verzorging | Betaald werk | Zorgtaken | Vrije tijd | Onderwijs | Vrijwilligerswerk |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 00:00 | 79 | 15,9 | 25,4 | 40,9 | 3,3 | 2,8 |
1.Zorgtaken zijn inclusief het huishouden en exclusief de informele hulp aan andere huishoudens.
2.Vrije tijd is inclusief media en sociale contacten.
3.Vrijwilligerswerk is inclusief de informele hulp aan andere huishoudens (bv oppassen op kleinkinderen), het bijwonen van bijeenkomsten en religieuze activiteiten.
Bron:scp/cbs (tbo’16)
Veel tijd voor persoonlijke verzorging en vrijetijdsactiviteiten
Het figuur laat zien hoeveel uren per week mensen aan de 6 categorieën besteden. Het gaat hier om de zogenaamde hoofdactiviteiten: activiteiten die volgens de respondent het meest belangrijk zijn. Nederlanders van 12 jaar en ouder besteden bijna de helft van de week aan persoonlijke verzorging. Ze slapen 59 uur per week en besteden ongeveer 18 uur per week aan de andere vormen van persoonlijke verzorging: eten en drinken, wassen, aankleden enzovoort. Er wordt ook veel tijd aan vrijetijdsactiviteiten, zoals hobby’s en sport, besteed. Met iets meer dan 40 uur per week staat dit ongeveer gelijk aan de omvang van een voltijdbaan. Mannen hebben per week 3 uur meer vrije tijd dan vrouwen. Hier staat tegenover dat vrouwen ongeveer 3 uur per week meer aan persoonlijke verzorging besteden.
Mannen werken meer, vrouwen zorgen meer
Een kwart van de tijd van mannen en vrouwen gaat naar betaalde en onbetaalde arbeid. Maar in vergelijking met mannen, besteden vrouwen meer tijd aan het huishouden en zorgtaken en rapporteren ze minder uren betaald werk. Vrouwen richten zich dus nog altijd meer op het thuisdomein, terwijl bij mannen betaald werk meer centraal staat (zie ook eerdere tijdsbestedingsrapporten zoals het rapport van Cloïn uit 2013).
Waarom tellen de losse activiteiten niet precies op tot 168 uur per week?
De tijdsbesteding aan de losse activiteiten telt niet precies op tot 168 uur omdat de losse activiteiten zijn afgerond. Daarnaast is er een kleine categorie van activiteiten die als ‘overig’ is gedefinieerd en die is niet meegenomen. Dit zijn activiteiten die niet in te delen waren, zoals bijvoorbeeld het invullen van het dagboek.
Gemiddeld genomen weinig tijd voor onderwijs en vrijwilligerswerk
Aan onderwijs en vrijwilligerswerk wordt in vergelijking met de andere activiteiten weinig tijd besteed. Nederlanders zijn gemiddeld genomen drie uur en twintig minuten per week bezig met het volgen van onderwijs en het maken van huiswerk. Aan vrijwilligerswerk en bijeenkomsten besteden Nederlanders gemiddeld 2,5 uur per week. Een belangrijke verklaring voor deze lage gemiddelden is dat een groot deel van de bevolking überhaupt geen tijd aan deze activiteiten heeft besteed.
Participatie in onderwijs en vrijwilligerswerk naar leeftijd
Onderstaande tabel laat zien dat driekwart van de deelnemers aan het onderzoek geen onderwijs volgt. Meer dan de helft participeert niet in vrijwilligerswerk, informele hulp, religieuze activiteiten of bijeenkomsten. Deelname aan deze activiteiten hangt sterk samen met leeftijd. Jongeren volgen veel onderwijs, ouderen doen veel aan vrijwilligerswerk en gerelateerde activiteiten.
Aandeel respondenten dat in de dagboekweek in onderwijs en vrijwilligerswerk* participeerde, bevolking 12 jaar en ouder, 2016 (in procenten)
|
leeftijdsgroep |
onderwijs |
vrijwilligerswerk |
|---|---|---|
|
totaal |
25% |
45% |
|
12 tot en met 19 jaar |
74% |
23% |
|
20 tot en met 64 jaar |
23% |
43% |
|
65-plussers |
6% |
63% |
*Inclusief informele hulp, bijeenkomsten en religieuze activiteiten.
Bron:scp/cbs (tbo’16)
Tijdsbesteding door de week en in het weekend
| Persoonlijke verzorging | Betaald werk | Zorgtaken | Vrije tijd | Onderwijs | Vrijwilligerswerk | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Dag | ||||||
| Ma | 11 | 3,5 | 2,8 | 5,3 | 1 | 0,3 |
| Di | 10,8 | 3,9 | 2,8 | 5,2 | 1 | 0,3 |
| Wo | 10,9 | 3,5 | 2,9 | 5,4 | 0,9 | 0,4 |
| Do | 10,8 | 3,7 | 2,8 | 5,3 | 1 | 0,3 |
| Vr | 10,6 | 3,1 | 3,1 | 6 | 0,8 | 0,3 |
| Za | 11,4 | 1 | 3,5 | 7,6 | 0,2 | 0,3 |
| Zo | 12,6 | 0,6 | 2,5 | 7,6 | 0,2 | 0,4 |
| Gemiddeld | ||||||
| Gemiddeld | 11,1 | 2,8 | 2,9 | 6,1 | 0,7 | 0,3 |
Bron:scp/cbs (tbo’16)
Verschillen tussen de dagen van de week en de momenten van de dag
Met de informatie over de tijdsbesteding kunnen we ook in kaart brengen wanneer Nederlanders bepaalde activiteiten ondernemen. Is er bijvoorbeeld sprake van een 24/7-samenleving waarin er ook in het weekend wordt gewerkt? En eten Nederlanders nog steeds om klokslag 18:00 uur?
De werkweekdagen lijken erg op elkaar. Op deze dagen besteedt men bijna 11 uur aan persoonlijke verzorging (inclusief slaap). Ook staat de hoeveelheid vrije tijd ongeveer gelijk aan de som van de meer verplichte activiteiten betaald werk, het huishouden en zorgtaken en onderwijs. Van alle weekdagen lijkt de vrijdag het meest op de weekenddagen. Dit kan erop wijzen dat dit een populaire deeltijddag is.
Van een 24/7-samenleving lijkt geen sprake te zijn, want in het weekend wordt veel minder tijd aan betaald werk besteed. Zondag is duidelijk een rustdag, met relatief veel tijd voor persoonlijke verzorging en vrije tijd.
Wanneer doen Nederlanders wat?
| dinsdag | Persoonlijke verzorging | Betaald werk | Zorgtaken | Vrije tijd | Onderwijs | Vrijwilligerswerk |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 04:00 | 98,7 | 0,5 | 0,3 | 0,5 | 0,0 | 0,0 |
| 04:10 | 98,4 | 0,6 | 0,4 | 0,7 | 0,0 | 0,0 |
| 04:20 | 98,4 | 0,5 | 0,4 | 0,7 | 0,0 | 0,0 |
| 04:30 | 98,4 | 0,7 | 0,4 | 0,6 | 0,0 | 0,0 |
| 04:40 | 98,4 | 0,7 | 0,3 | 0,6 | 0,0 | 0,0 |
| 04:50 | 98,2 | 0,7 | 0,3 | 0,8 | 0,0 | 0,0 |
| 05:00 | 98,0 | 1,0 | 0,4 | 0,7 | 0,0 | 0,0 |
| 05:10 | 98,0 | 1,0 | 0,4 | 0,6 | 0,0 | 0,0 |
| 05:20 | 97,6 | 1,1 | 0,4 | 0,8 | 0,0 | 0,0 |
| 05:30 | 97,4 | 1,4 | 0,5 | 0,8 | 0,0 | 0,0 |
| 05:40 | 96,2 | 1,8 | 1,1 | 0,9 | 0,0 | 0,0 |
| 05:50 | 95,6 | 2,3 | 1,1 | 0,8 | 0,0 | 0,2 |
| 06:00 | 94,0 | 3,0 | 1,9 | 0,9 | 0,0 | 0,3 |
| 06:10 | 92,2 | 3,6 | 2,6 | 1,2 | 0,1 | 0,4 |
| 06:20 | 90,6 | 4,5 | 3,1 | 1,4 | 0,3 | 0,2 |
| 06:30 | 88,2 | 5,5 | 3,5 | 2,2 | 0,3 | 0,3 |
| 06:40 | 84,9 | 6,8 | 4,8 | 2,5 | 0,6 | 0,4 |
| 06:50 | 81,7 | 8,7 | 5,8 | 2,9 | 0,7 | 0,1 |
| 07:00 | 76,7 | 11,1 | 7,7 | 3,6 | 0,8 | 0,0 |
| 07:10 | 73,5 | 12,9 | 8,1 | 4,3 | 0,9 | 0,2 |
| 07:20 | 70,2 | 15,3 | 8,2 | 4,7 | 1,3 | 0,3 |
| 07:30 | 64,9 | 17,8 | 9,6 | 5,2 | 1,9 | 0,3 |
| 07:40 | 60,9 | 20,8 | 9,1 | 6,2 | 2,5 | 0,4 |
| 07:50 | 56,2 | 23,3 | 10,0 | 6,2 | 3,6 | 0,3 |
| 08:00 | 49,4 | 25,9 | 11,8 | 7,7 | 4,5 | 0,6 |
| 08:10 | 43,5 | 27,6 | 13,2 | 8,2 | 6,3 | 0,9 |
| 08:20 | 39,2 | 29,3 | 14,1 | 8,7 | 7,4 | 1,0 |
| 08:30 | 36,2 | 31,5 | 14,0 | 8,5 | 7,8 | 1,5 |
| 08:40 | 33,0 | 33,3 | 14,0 | 9,8 | 8,2 | 1,4 |
| 08:50 | 30,4 | 34,4 | 13,1 | 12,0 | 8,4 | 1,4 |
| 09:00 | 27,2 | 35,4 | 13,9 | 13,0 | 8,6 | 1,7 |
| 09:10 | 24,8 | 35,7 | 14,6 | 14,0 | 9,1 | 1,7 |
| 09:20 | 23,8 | 35,8 | 15,3 | 14,2 | 9,1 | 1,6 |
| 09:30 | 21,1 | 36,8 | 16,0 | 15,2 | 8,9 | 1,8 |
| 09:40 | 20,0 | 36,8 | 16,8 | 15,3 | 9,1 | 1,9 |
| 09:50 | 19,5 | 37,3 | 15,9 | 16,1 | 9,0 | 2,0 |
| 10:00 | 17,4 | 38,4 | 16,4 | 17,2 | 8,2 | 2,2 |
| 10:10 | 15,7 | 38,4 | 17,0 | 18,3 | 8,0 | 2,4 |
| 10:20 | 14,1 | 38,5 | 17,5 | 18,2 | 8,8 | 2,7 |
| 10:30 | 12,6 | 39,0 | 18,7 | 17,4 | 9,2 | 2,9 |
| 10:40 | 12,2 | 39,0 | 18,3 | 18,1 | 9,4 | 2,8 |
| 10:50 | 10,8 | 38,8 | 18,1 | 19,1 | 9,7 | 3,1 |
| 11:00 | 12,3 | 38,3 | 17,2 | 19,1 | 9,8 | 3,0 |
| 11:10 | 10,7 | 38,6 | 18,0 | 19,7 | 9,8 | 2,9 |
| 11:20 | 9,8 | 38,6 | 19,1 | 19,7 | 9,6 | 2,9 |
| 11:30 | 10,2 | 38,8 | 18,7 | 20,1 | 9,4 | 2,4 |
| 11:40 | 9,5 | 38,5 | 19,1 | 20,4 | 9,6 | 2,5 |
| 11:50 | 10,8 | 38,0 | 19,1 | 19,2 | 9,6 | 2,7 |
| 12:00 | 15,5 | 36,1 | 18,4 | 18,8 | 8,4 | 2,5 |
| 12:10 | 17,9 | 35,2 | 18,1 | 19,3 | 7,3 | 2,2 |
| 12:20 | 18,7 | 34,6 | 17,3 | 20,3 | 6,7 | 2,1 |
| 12:30 | 19,5 | 33,6 | 17,4 | 20,9 | 6,6 | 1,9 |
| 12:40 | 16,9 | 33,9 | 18,4 | 21,3 | 6,9 | 2,4 |
| 12:50 | 16,8 | 33,9 | 17,0 | 21,5 | 7,7 | 2,7 |
| 13:00 | 13,8 | 35,5 | 19,2 | 19,6 | 8,5 | 2,8 |
| 13:10 | 13,2 | 35,5 | 18,3 | 21,2 | 8,8 | 2,6 |
| 13:20 | 12,0 | 35,0 | 18,7 | 22,4 | 8,9 | 2,5 |
| 13:30 | 10,1 | 35,6 | 19,2 | 22,4 | 9,3 | 2,6 |
| 13:40 | 9,5 | 35,7 | 18,5 | 23,7 | 9,2 | 2,4 |
| 13:50 | 8,8 | 35,6 | 18,9 | 24,0 | 9,0 | 3,0 |
| 14:00 | 8,3 | 35,2 | 19,6 | 24,5 | 8,6 | 3,1 |
| 14:10 | 7,8 | 35,3 | 19,3 | 25,8 | 8,6 | 2,7 |
| 14:20 | 7,9 | 36,0 | 17,8 | 26,7 | 8,2 | 3,0 |
| 14:30 | 7,7 | 36,7 | 17,7 | 26,7 | 7,9 | 3,0 |
| 14:40 | 7,2 | 36,9 | 17,5 | 27,2 | 7,5 | 3,1 |
| 14:50 | 6,8 | 36,1 | 17,6 | 28,0 | 7,9 | 3,1 |
| 15:00 | 8,0 | 35,7 | 17,9 | 27,1 | 7,6 | 3,2 |
| 15:10 | 8,1 | 35,0 | 17,8 | 28,5 | 6,9 | 3,3 |
| 15:20 | 8,7 | 34,1 | 18,2 | 29,1 | 6,3 | 3,2 |
| 15:30 | 8,8 | 33,7 | 18,8 | 30,2 | 5,2 | 3,0 |
| 15:40 | 9,3 | 33,7 | 18,4 | 30,5 | 5,0 | 2,9 |
| 15:50 | 9,6 | 32,9 | 18,9 | 30,8 | 5,0 | 2,5 |
| 16:00 | 8,0 | 31,8 | 20,8 | 32,2 | 4,3 | 2,6 |
| 16:10 | 7,7 | 31,3 | 20,3 | 33,3 | 4,3 | 2,8 |
| 16:20 | 8,6 | 31,0 | 20,0 | 33,2 | 4,0 | 2,7 |
| 16:30 | 7,9 | 29,4 | 20,0 | 35,3 | 4,2 | 2,7 |
| 16:40 | 7,0 | 28,5 | 22,0 | 35,5 | 4,1 | 2,6 |
| 16:50 | 8,9 | 27,1 | 24,8 | 32,6 | 3,8 | 2,6 |
| 17:00 | 12,2 | 24,6 | 25,4 | 32,0 | 3,0 | 2,2 |
| 17:10 | 13,5 | 23,6 | 26,7 | 31,2 | 2,7 | 1,8 |
| 17:20 | 16,3 | 21,6 | 26,0 | 30,7 | 2,9 | 2,0 |
| 17:30 | 20,7 | 19,4 | 26,1 | 29,2 | 2,7 | 1,5 |
| 17:40 | 23,9 | 16,7 | 26,3 | 28,6 | 2,5 | 1,4 |
| 17:50 | 27,1 | 15,0 | 27,5 | 26,5 | 2,1 | 1,3 |
| 18:00 | 29,6 | 13,7 | 26,4 | 26,7 | 1,9 | 1,0 |
| 18:10 | 30,1 | 12,1 | 26,0 | 28,5 | 1,8 | 1,1 |
| 18:20 | 30,3 | 10,5 | 25,4 | 30,1 | 1,9 | 1,2 |
| 18:30 | 30,2 | 9,9 | 23,5 | 32,1 | 2,0 | 1,9 |
| 18:40 | 25,8 | 8,9 | 25,3 | 34,9 | 2,3 | 2,1 |
| 18:50 | 23,6 | 8,6 | 24,5 | 38,4 | 2,0 | 2,1 |
| 19:00 | 17,5 | 7,1 | 25,2 | 45,3 | 1,7 | 2,4 |
| 19:10 | 16,3 | 7,2 | 23,8 | 47,5 | 2,3 | 2,3 |
| 19:20 | 15,0 | 7,0 | 22,4 | 50,6 | 2,2 | 2,2 |
| 19:30 | 13,2 | 6,6 | 20,6 | 54,4 | 2,5 | 2,3 |
| 19:40 | 12,6 | 6,4 | 20,4 | 55,1 | 2,3 | 2,4 |
| 19:50 | 13,4 | 6,0 | 18,8 | 56,4 | 2,1 | 2,3 |
| 20:00 | 12,6 | 6,1 | 15,4 | 60,3 | 2,2 | 2,6 |
| 20:10 | 12,2 | 5,8 | 14,8 | 61,1 | 2,4 | 2,7 |
| 20:20 | 13,0 | 5,7 | 13,7 | 61,6 | 2,6 | 2,7 |
| 20:30 | 14,1 | 5,2 | 13,3 | 61,4 | 2,5 | 2,7 |
| 20:40 | 14,3 | 5,0 | 11,8 | 63,2 | 2,3 | 2,6 |
| 20:50 | 12,9 | 5,0 | 10,9 | 65,4 | 2,4 | 2,6 |
| 21:00 | 14,2 | 4,7 | 9,8 | 66,0 | 2,4 | 2,1 |
| 21:10 | 15,1 | 4,7 | 8,9 | 66,5 | 2,3 | 1,9 |
| 21:20 | 15,8 | 4,3 | 9,4 | 65,8 | 2,2 | 1,7 |
| 21:30 | 17,8 | 3,8 | 9,0 | 64,8 | 1,9 | 1,7 |
| 21:40 | 19,5 | 3,7 | 8,6 | 64,0 | 1,9 | 1,5 |
| 21:50 | 23,4 | 3,7 | 7,6 | 61,3 | 1,8 | 1,4 |
| 22:00 | 30,1 | 3,2 | 6,7 | 57,0 | 1,6 | 0,9 |
| 22:10 | 31,8 | 3,0 | 6,2 | 56,1 | 1,6 | 0,7 |
| 22:20 | 34,2 | 2,8 | 5,9 | 54,5 | 1,5 | 0,9 |
| 22:30 | 41,3 | 2,4 | 5,2 | 49,3 | 1,0 | 0,5 |
| 22:40 | 45,9 | 2,1 | 4,1 | 46,2 | 0,9 | 0,4 |
| 22:50 | 53,8 | 1,9 | 4,2 | 38,9 | 0,7 | 0,2 |
| 23:00 | 63,2 | 1,9 | 3,0 | 30,8 | 0,5 | 0,4 |
| 23:10 | 67,1 | 1,8 | 3,3 | 26,7 | 0,4 | 0,4 |
| 23:20 | 71,5 | 1,6 | 2,4 | 23,6 | 0,4 | 0,3 |
| 23:30 | 76,8 | 1,4 | 1,9 | 19,1 | 0,3 | 0,2 |
| 23:40 | 79,9 | 1,2 | 1,7 | 16,7 | 0,1 | 0,1 |
| 23:50 | 83,1 | 1,2 | 1,2 | 14,2 | 0,1 | 0,2 |
| 00:00 | 87,0 | 1,2 | 1,0 | 10,3 | 0,0 | 0,1 |
| 00:10 | 89,2 | 1,1 | 1,1 | 8,3 | 0,0 | 0,1 |
| 00:20 | 90,7 | 1,1 | 0,9 | 7,2 | 0,0 | 0,1 |
| 00:30 | 92,1 | 1,0 | 0,7 | 6,1 | 0,0 | 0,1 |
| 00:40 | 92,8 | 1,0 | 0,5 | 5,6 | 0,0 | 0,1 |
| 00:50 | 93,8 | 0,9 | 0,5 | 4,8 | 0,0 | 0,1 |
| 01:00 | 95,5 | 0,9 | 0,3 | 3,2 | 0,0 | 0,1 |
| 01:10 | 95,7 | 0,8 | 0,3 | 3,1 | 0,0 | 0,1 |
| 01:20 | 96,3 | 0,8 | 0,2 | 2,6 | 0,0 | 0,0 |
| 01:30 | 96,7 | 0,7 | 0,2 | 2,3 | 0,0 | 0,1 |
| 01:40 | 96,9 | 0,7 | 0,3 | 2,0 | 0,0 | 0,1 |
| 01:50 | 97,2 | 0,7 | 0,3 | 1,7 | 0,0 | 0,1 |
| 02:00 | 97,7 | 0,7 | 0,4 | 1,1 | 0,0 | 0,0 |
| 02:10 | 97,8 | 0,7 | 0,3 | 1,1 | 0,0 | 0,0 |
| 02:20 | 97,9 | 0,7 | 0,2 | 1,2 | 0,0 | 0,0 |
| 02:30 | 98,0 | 0,6 | 0,3 | 1,1 | 0,0 | 0,0 |
| 02:40 | 98,3 | 0,6 | 0,3 | 0,7 | 0,0 | 0,0 |
| 02:50 | 98,2 | 0,6 | 0,4 | 0,8 | 0,0 | 0,0 |
| 03:00 | 98,4 | 0,5 | 0,3 | 0,8 | 0,0 | 0,0 |
| 03:10 | 98,5 | 0,5 | 0,2 | 0,8 | 0,0 | 0,0 |
| 03:20 | 98,6 | 0,6 | 0,2 | 0,5 | 0,0 | 0,0 |
| 03:30 | 98,6 | 0,6 | 0,3 | 0,5 | 0,0 | 0,0 |
| 03:40 | 98,5 | 0,6 | 0,4 | 0,4 | 0,0 | 0,0 |
| 03:50 | 98,5 | 0,6 | 0,5 | 0,4 | 0,0 | 0,0 |
| zaterdag | Persoonlijke verzorging | Betaald werk | Zorgtaken | Vrije tijd | Onderwijs | Vrijwilligerswerk |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 04:00 | 98,2 | 0,8 | 0,1 | 0,8 | 0,0 | 0,0 |
| 04:10 | 98,2 | 0,8 | 0,2 | 0,8 | 0,0 | 0,0 |
| 04:20 | 98,3 | 0,8 | 0,1 | 0,7 | 0,0 | 0,0 |
| 04:30 | 98,3 | 0,9 | 0,2 | 0,6 | 0,0 | 0,0 |
| 04:40 | 98,4 | 0,9 | 0,1 | 0,6 | 0,0 | 0,0 |
| 04:50 | 98,3 | 0,9 | 0,1 | 0,6 | 0,0 | 0,0 |
| 05:00 | 98,1 | 0,9 | 0,4 | 0,6 | 0,0 | 0,0 |
| 05:10 | 98,0 | 1,0 | 0,4 | 0,6 | 0,0 | 0,0 |
| 05:20 | 97,9 | 1,1 | 0,3 | 0,7 | 0,0 | 0,0 |
| 05:30 | 98,0 | 1,3 | 0,2 | 0,5 | 0,0 | 0,0 |
| 05:40 | 97,9 | 1,3 | 0,2 | 0,6 | 0,0 | 0,0 |
| 05:50 | 97,2 | 1,4 | 0,5 | 0,9 | 0,0 | 0,0 |
| 06:00 | 96,8 | 1,6 | 0,6 | 0,9 | 0,0 | 0,1 |
| 06:10 | 95,9 | 1,8 | 0,8 | 1,1 | 0,1 | 0,3 |
| 06:20 | 95,4 | 2,0 | 0,9 | 1,2 | 0,1 | 0,3 |
| 06:30 | 94,6 | 2,2 | 1,2 | 1,6 | 0,1 | 0,2 |
| 06:40 | 93,5 | 2,5 | 1,6 | 2,1 | 0,1 | 0,2 |
| 06:50 | 92,9 | 3,0 | 1,9 | 1,9 | 0,1 | 0,2 |
| 07:00 | 91,1 | 3,4 | 2,5 | 2,7 | 0,2 | 0,0 |
| 07:10 | 89,4 | 3,6 | 3,0 | 3,7 | 0,2 | 0,1 |
| 07:20 | 87,3 | 3,7 | 4,0 | 4,5 | 0,3 | 0,1 |
| 07:30 | 85,7 | 3,8 | 4,8 | 4,9 | 0,3 | 0,4 |
| 07:40 | 83,6 | 4,0 | 5,9 | 5,4 | 0,3 | 0,5 |
| 07:50 | 80,9 | 4,4 | 7,0 | 6,3 | 0,3 | 0,8 |
| 08:00 | 78,2 | 4,6 | 8,9 | 7,1 | 0,4 | 0,8 |
| 08:10 | 75,4 | 4,6 | 10,4 | 8,3 | 0,4 | 0,6 |
| 08:20 | 71,0 | 5,0 | 11,9 | 10,3 | 0,5 | 0,8 |
| 08:30 | 66,8 | 5,4 | 12,9 | 12,7 | 0,5 | 1,2 |
| 08:40 | 62,5 | 5,8 | 14,6 | 15,0 | 0,6 | 1,4 |
| 08:50 | 59,3 | 6,5 | 16,0 | 16,0 | 0,5 | 1,5 |
| 09:00 | 55,6 | 6,9 | 16,8 | 18,0 | 0,7 | 1,9 |
| 09:10 | 52,3 | 7,0 | 18,3 | 19,6 | 0,8 | 1,9 |
| 09:20 | 48,1 | 6,9 | 21,1 | 20,7 | 0,9 | 2,1 |
| 09:30 | 46,4 | 7,1 | 21,7 | 21,3 | 1,0 | 2,1 |
| 09:40 | 43,7 | 7,2 | 23,2 | 22,0 | 1,1 | 2,4 |
| 09:50 | 42,7 | 7,4 | 23,1 | 22,3 | 1,2 | 2,8 |
| 10:00 | 36,9 | 7,5 | 27,8 | 23,2 | 1,2 | 3,0 |
| 10:10 | 33,7 | 7,8 | 29,6 | 24,5 | 1,2 | 3,0 |
| 10:20 | 32,4 | 7,7 | 30,3 | 25,2 | 1,3 | 2,9 |
| 10:30 | 28,5 | 7,7 | 32,2 | 27,0 | 1,4 | 2,9 |
| 10:40 | 26,3 | 7,8 | 32,7 | 28,2 | 1,5 | 3,1 |
| 10:50 | 24,9 | 7,7 | 32,4 | 29,7 | 1,4 | 3,4 |
| 11:00 | 24,4 | 7,9 | 33,2 | 29,0 | 1,3 | 3,6 |
| 11:10 | 21,6 | 8,2 | 33,8 | 30,8 | 1,3 | 3,7 |
| 11:20 | 18,2 | 8,2 | 35,5 | 32,6 | 1,3 | 3,7 |
| 11:30 | 17,5 | 8,2 | 35,5 | 33,5 | 1,6 | 3,2 |
| 11:40 | 16,8 | 8,1 | 36,6 | 33,2 | 1,5 | 3,4 |
| 11:50 | 18,0 | 8,1 | 35,2 | 33,6 | 1,4 | 3,4 |
| 12:00 | 20,9 | 8,4 | 33,5 | 32,6 | 1,2 | 3,1 |
| 12:10 | 21,8 | 8,1 | 32,5 | 32,5 | 1,2 | 3,3 |
| 12:20 | 22,3 | 8,2 | 31,9 | 32,5 | 1,3 | 3,3 |
| 12:30 | 24,5 | 7,9 | 30,0 | 32,4 | 1,3 | 3,5 |
| 12:40 | 23,5 | 7,8 | 29,8 | 33,3 | 1,4 | 3,6 |
| 12:50 | 23,6 | 7,9 | 30,2 | 32,6 | 1,2 | 3,6 |
| 13:00 | 21,3 | 8,4 | 31,2 | 33,6 | 1,1 | 3,6 |
| 13:10 | 20,1 | 8,3 | 30,4 | 35,7 | 1,2 | 3,7 |
| 13:20 | 17,8 | 8,1 | 31,5 | 36,9 | 1,4 | 3,9 |
| 13:30 | 14,6 | 8,2 | 33,0 | 38,1 | 1,6 | 3,9 |
| 13:40 | 13,5 | 8,1 | 32,2 | 40,2 | 1,6 | 3,7 |
| 13:50 | 11,9 | 8,0 | 32,5 | 41,7 | 1,7 | 3,5 |
| 14:00 | 11,1 | 8,1 | 33,4 | 41,4 | 1,7 | 3,9 |
| 14:10 | 10,7 | 8,5 | 33,0 | 41,8 | 1,7 | 3,9 |
| 14:20 | 11,9 | 8,0 | 31,5 | 42,7 | 1,7 | 4,0 |
| 14:30 | 11,4 | 8,2 | 31,3 | 43,0 | 1,8 | 3,8 |
| 14:40 | 10,5 | 8,4 | 31,4 | 43,9 | 1,9 | 3,6 |
| 14:50 | 11,5 | 8,3 | 30,2 | 45,0 | 1,7 | 3,0 |
| 15:00 | 12,2 | 8,4 | 28,9 | 45,2 | 2,0 | 2,9 |
| 15:10 | 11,8 | 8,4 | 28,9 | 45,5 | 1,7 | 3,0 |
| 15:20 | 9,9 | 8,5 | 28,8 | 47,5 | 1,8 | 3,0 |
| 15:30 | 9,9 | 8,0 | 28,4 | 48,2 | 2,1 | 2,8 |
| 15:40 | 9,7 | 8,0 | 28,0 | 48,7 | 2,2 | 2,9 |
| 15:50 | 10,3 | 7,9 | 27,1 | 49,4 | 2,2 | 2,5 |
| 16:00 | 11,2 | 7,4 | 26,7 | 49,6 | 1,3 | 2,7 |
| 16:10 | 11,1 | 7,1 | 26,7 | 50,5 | 1,2 | 2,8 |
| 16:20 | 10,5 | 7,0 | 26,5 | 51,1 | 1,3 | 3,0 |
| 16:30 | 11,1 | 6,8 | 26,7 | 50,6 | 1,2 | 3,1 |
| 16:40 | 10,3 | 6,8 | 26,5 | 51,8 | 1,1 | 3,0 |
| 16:50 | 11,0 | 7,0 | 26,5 | 50,9 | 1,2 | 2,5 |
| 17:00 | 13,9 | 6,5 | 25,7 | 49,6 | 1,0 | 2,2 |
| 17:10 | 15,7 | 5,9 | 26,8 | 48,0 | 0,8 | 2,2 |
| 17:20 | 18,3 | 5,6 | 26,4 | 46,1 | 0,8 | 2,2 |
| 17:30 | 21,0 | 5,5 | 26,7 | 43,3 | 0,7 | 2,1 |
| 17:40 | 22,0 | 5,2 | 27,3 | 42,1 | 0,7 | 2,0 |
| 17:50 | 24,6 | 5,0 | 24,8 | 42,0 | 0,6 | 2,0 |
| 18:00 | 30,1 | 4,5 | 23,2 | 38,7 | 0,5 | 1,9 |
| 18:10 | 31,0 | 4,0 | 22,6 | 38,8 | 0,5 | 2,0 |
| 18:20 | 29,9 | 3,7 | 23,0 | 39,8 | 0,6 | 2,0 |
| 18:30 | 29,1 | 3,7 | 20,6 | 43,1 | 0,6 | 2,0 |
| 18:40 | 27,4 | 3,3 | 20,4 | 45,5 | 0,7 | 2,1 |
| 18:50 | 24,8 | 3,2 | 19,8 | 48,6 | 1,0 | 2,1 |
| 19:00 | 20,2 | 2,8 | 19,8 | 53,8 | 1,0 | 1,9 |
| 19:10 | 18,2 | 2,6 | 19,8 | 55,8 | 0,9 | 2,1 |
| 19:20 | 16,9 | 2,4 | 18,0 | 59,0 | 0,9 | 2,1 |
| 19:30 | 15,2 | 2,5 | 16,1 | 62,4 | 1,0 | 2,0 |
| 19:40 | 14,1 | 2,5 | 16,3 | 63,2 | 1,0 | 2,1 |
| 19:50 | 14,5 | 2,3 | 14,6 | 65,3 | 0,9 | 1,8 |
| 20:00 | 13,7 | 2,5 | 11,4 | 69,3 | 0,7 | 1,7 |
| 20:10 | 12,9 | 2,4 | 9,8 | 71,9 | 0,8 | 1,5 |
| 20:20 | 11,8 | 2,4 | 9,7 | 73,0 | 0,9 | 1,3 |
| 20:30 | 12,1 | 2,3 | 9,9 | 72,7 | 0,8 | 1,3 |
| 20:40 | 11,3 | 2,2 | 9,2 | 74,4 | 0,9 | 1,3 |
| 20:50 | 11,5 | 2,1 | 7,9 | 75,9 | 0,9 | 1,2 |
| 21:00 | 11,2 | 2,0 | 7,4 | 76,7 | 0,6 | 1,2 |
| 21:10 | 11,2 | 1,9 | 7,1 | 77,5 | 0,7 | 1,1 |
| 21:20 | 11,9 | 1,9 | 7,0 | 77,2 | 0,5 | 1,0 |
| 21:30 | 12,8 | 2,0 | 6,6 | 76,3 | 0,4 | 1,0 |
| 21:40 | 13,7 | 2,0 | 5,9 | 76,5 | 0,3 | 1,0 |
| 21:50 | 15,8 | 2,0 | 5,3 | 75,0 | 0,2 | 0,9 |
| 22:00 | 20,5 | 1,8 | 5,4 | 70,7 | 0,1 | 0,7 |
| 22:10 | 21,1 | 1,7 | 4,9 | 70,8 | 0,1 | 0,7 |
| 22:20 | 22,6 | 1,8 | 4,5 | 69,7 | 0,0 | 0,7 |
| 22:30 | 26,5 | 1,6 | 4,1 | 66,7 | 0,0 | 0,7 |
| 22:40 | 30,3 | 1,6 | 3,4 | 63,3 | 0,0 | 0,8 |
| 22:50 | 35,7 | 1,6 | 3,3 | 58,2 | 0,0 | 0,7 |
| 23:00 | 42,4 | 1,5 | 3,3 | 52,0 | 0,1 | 0,4 |
| 23:10 | 46,6 | 1,4 | 3,2 | 48,1 | 0,1 | 0,3 |
| 23:20 | 49,9 | 1,3 | 2,9 | 45,2 | 0,0 | 0,3 |
| 23:30 | 55,4 | 1,2 | 3,1 | 39,7 | 0,0 | 0,3 |
| 23:40 | 58,9 | 1,1 | 2,6 | 36,8 | 0,0 | 0,3 |
| 23:50 | 63,4 | 1,1 | 2,8 | 32,1 | 0,0 | 0,2 |
| 00:00 | 68,4 | 1,1 | 2,4 | 27,5 | 0,0 | 0,2 |
| 00:10 | 71,5 | 1,0 | 2,0 | 24,9 | 0,0 | 0,2 |
| 00:20 | 74,2 | 1,0 | 1,9 | 22,5 | 0,0 | 0,2 |
| 00:30 | 77,3 | 1,0 | 1,9 | 19,5 | 0,0 | 0,2 |
| 00:40 | 79,2 | 1,0 | 1,6 | 17,9 | 0,0 | 0,2 |
| 00:50 | 81,8 | 0,8 | 1,2 | 15,8 | 0,0 | 0,1 |
| 01:00 | 85,5 | 0,8 | 0,9 | 12,7 | 0,0 | 0,1 |
| 01:10 | 86,2 | 0,8 | 0,8 | 12,2 | 0,0 | 0,1 |
| 01:20 | 86,9 | 0,7 | 0,6 | 11,6 | 0,1 | 0,1 |
| 01:30 | 88,1 | 0,7 | 0,5 | 10,6 | 0,0 | 0,1 |
| 01:40 | 88,6 | 0,5 | 0,5 | 10,2 | 0,0 | 0,1 |
| 01:50 | 89,8 | 0,5 | 0,5 | 9,1 | 0,0 | 0,0 |
| 02:00 | 90,8 | 0,7 | 0,5 | 8,0 | 0,0 | 0,0 |
| 02:10 | 91,3 | 0,7 | 0,7 | 7,2 | 0,0 | 0,0 |
| 02:20 | 92,0 | 0,7 | 0,6 | 6,7 | 0,0 | 0,1 |
| 02:30 | 92,7 | 0,7 | 0,4 | 6,2 | 0,0 | 0,1 |
| 02:40 | 93,0 | 0,6 | 0,4 | 5,9 | 0,0 | 0,1 |
| 02:50 | 93,4 | 0,6 | 0,6 | 5,2 | 0,0 | 0,1 |
| 03:00 | 93,7 | 0,6 | 0,5 | 5,0 | 0,0 | 0,1 |
| 03:10 | 93,9 | 0,6 | 0,4 | 4,9 | 0,0 | 0,1 |
| 03:20 | 94,3 | 0,5 | 0,1 | 4,6 | 0,0 | 0,2 |
| 03:30 | 94,9 | 0,5 | 0,1 | 4,2 | 0,0 | 0,1 |
| 03:40 | 95,6 | 0,6 | 0,1 | 3,5 | 0,0 | 0,0 |
| 03:50 | 96,1 | 0,6 | 0,1 | 3,1 | 0,0 | 0,0 |
Bron:scp/cbs (tbo’16)
Ook als we naar de momenten van de dag kijken blijkt er nog lang geen sprake van een 24/7-economie. Mensen werken vooral tussen 8:00 en 17:00 en een deel van hen houdt rond lunchtijd een pauze. De tijden voor de lunch en avondmaaltijd zijn duidelijk te herkennen: rond 12:00 en 18:00 zijn er twee pieken in de tijdsbesteding aan persoonlijke verzorging. In de avonduren is er tijd voor vrijetijdsactiviteiten. Op zaterdag is er meer ruimte voor vrije tijd en het huishouden en zorgtaken.
Betaald werk is weliswaar geconcentreerd op uren overdag en op weekdagen, maar buiten deze momenten werkt men ook. Op dinsdag is 6% van de mensen om 20:00 nog aan het werk. Om 22:00 ligt dit aandeel op 3%. Zaterdagoverdag schommelt het aandeel werkenden tussen de 6 en 8%. In de avonduren ligt dit rond de 2%. Deze mensen kunnen overwerken, maar ook een baan hebben met uren die buiten kantoortijden liggen (bv. verpleging of horeca).
Verschillen in de tijdsbesteding
| Hele bevolking | Persoonlijke verzorging | Betaald werk | Zorgtaken | Vrije tijd | Onderwijs | Vrijwilligerswerk |
|---|---|---|---|---|---|---|
| opleiding | ||||||
| laag opgeleid | 81,4 | 11,1 | 19,4 | 45,3 | 7,5 | 2,8 |
| middelbaar opgeleid | 76,8 | 21,7 | 21,5 | 42,7 | 2,2 | 2,6 |
| hoog opgeleid | 75,3 | 26,1 | 22 | 39,9 | 1,6 | 2,3 |
| leeftijd en gezinssituatie | ||||||
| 12-19 jaar | 80,8 | 12,2 | 6,8 | 44,3 | 22,4 | 0,8 |
| 20-64 jaar, geen partner of kind | 75,5 | 27,8 | 15 | 43,3 | 3,1 | 2,6 |
| 20-64 jaar, wel partner, geen kind | 76,2 | 25,9 | 21,2 | 40,7 | 0,5 | 2,9 |
| 20-64 jaar, partner en kind | 74,5 | 28,5 | 27,9 | 33,7 | 1 | 1,9 |
| ≥65 jaar, alleenstaand | 81,7 | 1,4 | 24,3 | 56,4 | 0,4 | 3,4 |
| ≥65 jaar, samenwonend | 83,3 | 1,2 | 26,3 | 52,2 | 0,2 | 4,1 |
| Mannen | Persoonlijke verzorging | Betaald werk | Zorgtaken | Vrije tijd | Onderwijs | Vrijwilligerswerk |
|---|---|---|---|---|---|---|
| opleiding | ||||||
| laag opgeleid | 79,4 | 14,5 | 14,1 | 49 | 8,3 | 2,2 |
| middelbaar opgeleid | 74,9 | 28,4 | 16,5 | 43,4 | 2 | 2,2 |
| hoog opgeleid | 74,6 | 28,1 | 18,8 | 41,6 | 1,8 | 2,3 |
| levensfase | ||||||
| 12-19 jaar | 80,2 | 12,1 | 4,9 | 48,5 | 21,1 | 0,6 |
| 20-64 jaar, geen partner of kind | 74,5 | 30 | 12,9 | 44,9 | 2,7 | 2,3 |
| 20-64 jaar, wel partner, geen kind | 72,9 | 32,4 | 17,8 | 41,1 | 0,7 | 2,5 |
| 20-64 jaar, partner en kind | 72,4 | 37,9 | 20,3 | 34,3 | 1,2 | 1,4 |
| �65 jaar, alleenstaand | 80,7 | 2,5 | 19 | 61,1 | 0,8 | 3,3 |
| �65 jaar, samenwonend | 82,6 | 1,9 | 22,7 | 55,6 | 0,2 | 4,2 |
| Vrouwen | Persoonlijke verzorging | Betaald werk | Zorgtaken | Vrije tijd | Onderwijs | Vrijwilligerswerk |
|---|---|---|---|---|---|---|
| opleiding | ||||||
| laag opgeleid | 83 | 8,4 | 23,6 | 42,4 | 6,9 | 3,3 |
| middelbaar opgeleid | 78,6 | 15 | 26,5 | 42 | 2,3 | 2,9 |
| hoog opgeleid | 76,1 | 23,8 | 25,6 | 38 | 1,4 | 2,4 |
| levensfase | ||||||
| 12-19 jaar | 81,5 | 12,4 | 8,8 | 39,9 | 23,9 | 1 |
| 20-64 jaar, geen partner of kindkind | 76,7 | 25,3 | 17,5 | 41,4 | 3,6 | 2,9 |
| 20-64 jaar, wel partner, geen kind | 79,4 | 19,7 | 24,4 | 40,3 | 0,4 | 3,2 |
| 20-64 jaar, partner en kind | 76,5 | 19,5 | 35,2 | 33,2 | 0,7 | 2,4 |
| ≥65 jaar, alleenstaand | 82,1 | 0,8 | 26,8 | 54,2 | 0,2 | 3,5 |
| ≥65 jaar, samenwonend | 84 | 0,5 | 30,3 | 48,4 | 0,1 | 4 |
Bron:scp/cbs (tbo’16)
Scheidslijnen in de tijd
Informatie over tijdsbesteding kan ook vragen over sociale verschillen beantwoorden. Verschillen tussen sociale groepen kunnen op meerdere manieren zichtbaar worden (Bovens et al. 2014; Vrooman et al. 2014). Verschillen in gedrag uiten zich onder andere in de tijdsbesteding. Om precies deze reden is ‘Tijd’ een van de zes aandachtspunten van het Europese Instituut voor Gender Gelijkheid (European Institute for Gender Equality 2017). Loopt het gedrag van mannen en vrouwen, opleidings- en leeftijdsgroepen ver uit elkaar? Of zijn de overeenkomsten toch groter dan de verschillen?
De kloof tussen opleidings- en inkomensgroepen krijgt de laatste jaren veel aandacht van wetenschappers en politici (Bovens et al. 2014; nos.nl 2017; Piketty 2017; Rijksoverheid 2017). Door de vergrijzing is er ook meer oog voor de positie en het welzijn van ouderen (Van den Broek et al. 2016; Van den Broek 2016; NOS 2017; Rijksoverheid 2017).
Verschillen tussen mannen en vrouwen
Vooral bij arbeid en zorg zijn er duidelijke man-vrouwverschillen in de tijdsbesteding. Verklaringen hiervoor liggen onder andere bij opvattingen over de taakverdeling en passende rollen van mannen en vrouwen (Bianchi en Milkie 2010; European Institute for Gender Equality 2017). Ook valt op dat vrouwen iets meer tijd besteden aan persoonlijke verzorging en iets minder tijd aan vrije tijd. Een meer gedetailleerde analyse van deze activiteiten laat zien dat mannen vooral extra vrije tijd besteden aan ICT, sport en hobby’s. Vrouwen gaan iets langer in bad/onder de douche dan mannen, maar besteden vooral meer tijd aan opmaken en aankleden.
Verschillen tussen opleidingsgroepen
Verschillen tussen hoger en lager opgeleiden krijgen steeds meer aandacht (Wolf 2013). Het opleidingsverschil zegt veel over iemands voorkeuren en mogelijkheden (Bovens et al. 2014). Het hangt samen met de sociale klasse, maar ook met sociale normen en hulpbronnen zoals geld. Hoogopgeleide mannen werken en zorgen meer dan laagopgeleide mannen. Bij vrouwen werken degenen met een hoger opleidingsniveau eveneens meer uren, maar zijn de verschillen in de tijdsbesteding aan zorgtaken en huishouden klein. De hoge werkuren bij hoogopgeleiden zijn een afspiegeling van hun sterke arbeidsmarktpositie en ambities op het gebied van werk (Cloïn 2013; Van der Horst 2014; Portegijs en Van Brakel 2016). De relatief grote betrokkenheid die hoogopgeleide mannen bij zorgtaken en huishouden hebben, kan worden toegeschreven aan het belang dat zij hechten aan een gelijke verdeling van huishoudelijke taken en zorg.
Een kanttekening bij de vergelijkingen
Het is belangrijk om op te merken dat we groepen op één kenmerk vergelijken, zonder rekening te houden met eventuele andere verschillen. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat laagopgeleiden relatief weinig uren werken omdat zij vaker dan hoogopgeleiden al met pensioen zijn of nog een opleiding volgen. Het aandeel hoogopgeleiden is namelijk hoger onder de 20-64-jarigen dan onder de 65-plussers.
Ook in de andere categorieën zijn verschillen tussen opleidingsgroepen zichtbaar. Laagopgeleiden besteden meer tijd aan vrijetijdsactiviteiten en persoonlijke verzorging. Dit laatste komt vooral door de oververtegenwoordiging van jongeren in de groep laagopgeleiden. Als zij niet mee worden genomen, besteden de laagopgeleiden juist minder tijd aan onderwijs (een half uur per week tegenover ongeveer 100 minuten per week voor middelbaar en hoogopgeleiden).
Periode met kinderen relatief druk
Verschillende levensfasen brengen verschillende mogelijkheden en beperkingen met zich mee (Nomaguchi en Bianchi 2004; Bianchi en Milkie 2010; Kraaykamp et al. 2013). Zo kunnen alleenstaanden hun tijd relatief makkelijk zelf invullen, terwijl mensen met een partner en kinderen hun tijd meer op elkaar moeten afstemmen. Jongeren en ouderen hebben ook verschillende levens. Een groot deel van de jongeren gaat bijvoorbeeld naar school, waardoor zij meer tijd besteden aan onderwijs dan aan arbeid en zorg. Net als de 65-plussers, besteden zij ook relatief veel tijd aan vrijetijdsactiviteiten en persoonlijke verzorging. De levensfase met kinderen is het drukst wat betreft betaald werk, het huishouden en zorgtaken. In tegenstelling tot wat soms wordt gedacht, hebben moeders het niet drukker dan vaders. Integendeel. In de levensfase met thuiswonende kinderen, besteden mannen bijna 3,5 uur per week meer aan betaalde en onbetaalde arbeid dan vrouwen.
Geen tweede dienst voor vrouwen
In een boek uit 1989 introduceerde Arlie Hochshild de term 'second shift' (Hochschild 1989). Zij stelde dat veel vrouwen na hun werk thuis een 'tweede dienst' draaien. Dit omdat zij het meest huishoudelijke werk doen, terwijl mannen na het werk zouden ontspannen. Deze term en veronderstelling hoor je ook in Nederland regelmatig. Tijdsbestedingsonderzoek biedt hier echter geen bewijs voor. Nederlandse vrouwen besteden inderdaad meer tijd aan onbetaald werk (zorgtaken en huishouden) dan mannen, maar ze besteden ook minder tijd aan betaald werk. De som van betaald en onbetaald werk is dan ook even hoog. In de levensfase met kinderen tussen de 4 en 11 jaar hebben mannen het zelfs drukker dan vrouwen.
In de andere kaarten wordt uitgebreider stil gestaan bij de vormen van tijdsbesteding die qua omvang het grootst zijn: Persoonlijke verzorging, Betaald werk, Zorg voor het huishouden en anderen en Vrije tijd. Er wordt niet verder ingegaan op onderwijs en vrijwilligerswerk en bijeenkomsten. In het tijdsbestedingsrapport (dat in de tweede helft van 2018 uitkomt) wordt hier wel uitgebreider bij stil gestaan.
Literatuur
Bianchi, S. M. en M. A. Milkie (2010). Work and family research in the first decade of the 21st century. In: Journal of Marriage and Family,
Bovens, M., P. Dekker en W.L. Tiemeijer (2014). Gescheiden werelden?: een verkenning van sociaal-culturele tegenstellingen in Nederland. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau en de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid.
Broek, A. van den, C. van Campen, J. de Haan, A. Roeters, M. Turkenburg en L. Vermeij (2016). De toekomst tegemoet. Leren, werken, zorgen, samenleven en consumeren in het Nederland van later. Sociaal en Cultureel Rapport 2016. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau.
Broek, T. van den (2016). Supporting ageing parents. Comparative analyses of upward intergenerational support. Rotterdam: Proefschrift Erasmus Universiteit Rotterdam.
Cloïn, M. (2010). Het werken waard. Utrecht: Proefschrift Universiteit Utrecht.
Cloïn, M. (red.) (2013). Met het oog op de tijd. Een blik op de tijdsbesteding van Nederlanders. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau.
European Institute for Gender Equality (2017). Gender Equality Index 2017: Measuring gender equality in the European Union 2005-2015. Vilnius, Litouwen: European Institute for Gender Equality.
Hochschild, A.(1989). The second shift: Working parents and the revolution at home. New York: Viking: Penguin.
Horst, M. van der (2014). Gender, Aspirations, and Achievements: Relating Work and Family Aspirations to Occupational Outcomes. Utrecht: Proefschrift Universiteit Utrecht.
Kraaykamp, G., M. Oldenkamp en K. Breedveld (2013). Starting a sport in the Netherlands: A life-course analysis of the effects of individual, parental and partner characteristics. In: International Review for the Sociology of Sport, jg. 48, nr. 2, p. 153-170.
Nomaguchi, K. M. en S. M. Bianchi (2004). Exercise time: Gender differences in the effects of marriage, parenthood, and employment. In: Journal of Marriage and Family, jg. 66, nr. 2, p. 413-430.
NOS (2017). Rijksbouwmeester: we moeten bouwen voor de vergrijzende samenleving. Geraadpleegd op 9 december 2017 via https://nos.nl/artikel/2199709-rijksbouwmeester-we-moeten-bouwen-voor-de-vergrijzende-samenleving.html
NOS (2017). De vijfde onderhandelaar over het regeerakkoord. Geraadpleegd op 9 december 2017 via https://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2197502-de-vijfde-onderhandelaar-over-het-regeerakkoord.html.
Piketty, T. (2017). Capital in the twenty-first century. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Portegijs, W. en M. van Brakel (red.) (2016). Emancipatiemonitor 2016. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau.
Rijksoverheid (2017). Vertrouwen in de toekomst. Regeerakkoord 2017 - 2021. Den Haag.
Vrooman, C., M. Gijsberts en J. Boelhouwer (2014). Verschil in Nederland. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau.
Wolf, A. (2013). The XX factor: How working women are creating a new society. London: Profile Books.
Deze kaart citeren
Roeters, A., en Vlasblom, J.D. (2017). Een week in vogelvlucht. In: Een week in kaart. Geraadpleegd op [datum vandaag] via https://digitaal.scp.nl/eenweekinkaart1/een-week-in-vogelvlucht.
Informatie noten
Deelnemers zijn ook gevraagd om hun nevenactiviteiten te noteren. Dit zijn activiteiten die ernaast gedaan worden. Tijdens het koken kan er bijvoorbeeld op kinderen worden gelet. Deze nevenactiviteiten worden in deze cardstack niet meegenomen.
Lees meer over hoe er wordt gemeten in de kaart Over het tijdsbestedingsonderzoek.
Dit is ook zo als er enkel naar werkenden wordt gekeken. De verschillen tussen de opleidingsgroepen zijn dan echter wel veel kleiner.
Het verschil tussen vaders en moeders is statistisch significant als kinderen tussen de 4 en 11 jaar oud zijn.