Publieke opinie
Paul Dekker en Josje den Ridder
De algehele stemming van de Nederlandse bevolking is in 2018 optimistisch in vergelijking met de tien jaar ervoor. Eind 2018 neemt deze positievere stemming weer wat af. De afgelopen vijf jaar zijn meer mensen conflicten tussen bevolkingsgroepen gaan zien.
Positieve stemming
In 2018 was de stemming in Nederland relatief positief in vergelijking met de tien jaar ervoor. De economische tevredenheid lag hoog, net als het vertrouwen in democratie en het institutioneel vertrouwen. Meer mensen vonden het met Nederland de goede kant op gaan.
Sociale tegenstellingen
De grootste sociale tegenstelling zien Nederlanders tussen arm en rijk: Begin 2019 ziet 76% van de Nederlanders een (zeer) grote tegenstelling tussen arme en rijke mensen. Nederlanders zien vaker een sociale tegenstelling dan een conflict tussen bevolkingsgroepen, maar het denken in termen van conflicten is wel gestegen. Zag begin 2019 43% gemiddeld een groot conflict tussen acht voorgelegde bevolkingsgroepen, in 2012 was dat nog 32%. Mensen die veel conflicten zien, vinden vaker dat Nederland duidelijk de verkeerde kant op gaat.
Zorgen over klimaat
De manier van samenleven en immigratie/integratie zijn in 2018 de meest genoemde maatschappelijke problemen die mensen noemen bij een open vraag naar wat de belangrijkste maatschappelijke problemen zijn. Het thema klimaat en milieu, dat jaren min of meer van de radar was in opiniepeilingen, wordt sinds 2016 veel meer genoemd. In verreweg de meeste gevallen gaat het dan om klimaatverandering als probleem, maar er zijn ook mensen die de klimaathype of de maatregelen van het ontwerp-klimaatakkoord als probleem zien.
Steun EU
Opvattingen over immigratie en de multiculturele samenleving zijn in 2018 niet negatiever dan vóór de vluchtelingencrisis van 2015-2016. De steun voor de EU is in 2018 hoger dan in de periode 2012-2016. Dat de opvattingen over de EU weer wat positiever zijn, heeft vermoedelijk te maken met het feit dat de stemming over samenleving en politiek ook in het algemeen wat positiever is.