De stijging van het opleidingsniveau onder de Nederlandse bevolking zet verder door. In vergelijking met eerdere decennia is de stijging in het laatste decennium afgevlakt, maar het aantal hogeropgeleiden blijft groeien. Het aandeel 25-64-jarigen met een middelbaar opleidingsniveau is nagenoeg gelijk gebleven en schommelt rond de 40%-42%. Het aandeel met een lager opleidingsniveau, neemt verder af; van 28% in 2008 tot 21% in 2018. Het aandeel Nederlanders met een startkwalificatie (een havo- of vwo-diploma, of een mbo-diploma op ten minste niveau 2) stijgt dus langzaam. Een startkwalificatie is van groot belang voor de kansen op de arbeidsmarkt.

De ervaren schooldruk neemt toe, vooral onder leerlingen in het vwo. Oudere leerlingen (in de leeftijdsgroep van 12-18 jaar), meisjes en leerlingen met een niet-westerse migratieachtergrond ervaren meer druk door schoolwerk dan de andere groepen leerlingen. Over de gevolgen van deze prestatiedruk voor het welzijn van jongeren ontbreken betrouwbare gegevens. Wel zijn er aanwijzingen dat leerlingen die meer schooldruk ervaren, ook meer psychosomatische klachten hebben.

Het aantal jongeren dat zonder startkwalificatie het onderwijs verlaat, is de afgelopen tien jaar sterk gedaald, maar stijgt de laatste twee jaren weer licht. Het percentage voortijdig schoolverlaters is het hoogst onder jongeren met een niet-westerse migratieachtergrond. En ook al stijgt het opleidingsniveau van Nederlanders met een migratieachtergrond, ze hebben hun achterstand op autochtone Nederlanders nog niet ingelopen. Vooral het opleidingsniveau van de migranten uit Marokko en Turkije en hun nakomelingen blijft achter.

Maatwerk – door differentiatie naar verschillende niveaugroepen – en het omgaan met kinderen met specifieke ondersteuningsbehoeften hebben het werk van de leraar in het basisonderwijs in de afgelopen tien jaar veranderd. De taakeisen die aan leraren worden gesteld zijn hoog in vergelijking met andere sectoren, en ook de emotionele belasting van leraren is, vergeleken met veel andere beroepen, hoog. Er wordt een hoge werkdruk ervaren en burn-outklachten komen vaker voor bij leraren dan bij werknemers in vrijwel alle andere sectoren.